đường lối ấy như Đức Phật Thầy. Ngài lập vô số trại ruộng để dân chúng
khai thác nông thôn. Dân chúng tập trung làm ăn phát đạt mà sống theo tinh
thần tứ ân từ vật chất đến tâm linh đều lên cao. Trong Đức Phật Thầy ta
thấy một Huyền-Trang cộng với một Nguyễn-Công-Trứ. Các trại ruộng của
Ngài có thể coi là những Kíp-Bút Do-Thái ở Việt-Nam cả trăm năm về
trước không? Thời đó mà Đức Phật Thầy có sáng kiến tổ chức xã hội như
vậy, ta không cho Ngài là bộ óc tân kỳ vĩ đại sao?
II.- TÌNH THẦY TRÒ GIỮA ĐỨC PHẬT THẦY VÀ CÁC ĐỆ TỬ
BỬU-SƠN KỲ-HƯƠNG:
1.- Động lực nào thúc đẩy nhiều người theo làm đệ tử và tín đồ Đức
Phật Thầy? Ta có thể trả lời ngay mà không cần dè dặt gì hết: Đó là đời
sống chân tu, xả kỷ, vị tha cao độ của Ngài.
Không biết trong thời gian trước 43 tuổi, hạnh kiểm của Ngài ra sao?
Nhưng từ tuổi ấy về sau, tức là từ khi Ngài đến Đình Thần Long-Kiến bắt
đầu chữa bịnh cho đến khi Ngài viên tịch tại Chùa Tây-An, cuộc đời của
Ngài là một bài thơ tuyệt đẹp. Đẹp vì thánh thiện. Đẹp vì phục vụ nhân
sinh. Tôi nghĩ chính cuộc đời đức hạnh đó đã lôi cuốn nhiều người tự
nguyện làm đệ tử trung thành của Ngài.
Ta nhớ lúc bị giam ở An-Giang trong cơn pháp nạn, nhà chức trách buộc
Ngài xuống tóc. Ngài gởi về Cù-Lao Giêng cho hai đệ tử là hai ông
Nguyễn-Văn-Duyên và Nguyễn-Văn-Kinh hai lọn tóc của ông. Khi nhận
món quà nầy, chắc hai vị đó vô cùng cảm động vì thương thầy. Nhứt là khi
họ biết rằng Thầy trong lúc bị giam cầm đã từng đốt liều trên đầu, đã từng
nướng chuông nóng úp lên đầu trong khi nhiều nhà sư khác không dám làm
như vậy. Bạn thấy có phải Đức Phật Thầy xâm nhập tận tim não môn đồ
của Ngài không?
2.- Sau khi Đức Phật Thầy qua khỏi pháp nạn, Ngài về trọ ở chùa của
giáo phái Lâm-Tế tại núi Sam. Mới đầu, các nhà sư trong chùa khinh
