đúng(vị các mảnh bể ra hết) thì đó là cú ân huệ cho những ai chống thuyết
tiến hóa áp dụng nơi con người. Theo Teilhard thì Hoa-nhân giúp ta hiểu
được cách con người hình thành trên dòng sinh hóa. Nhưng chính khoa học
cũng không biết làm sao con người có tư tưởng nghĩa là trí năng lúc nào.
Điều chắc chắn là Hoa-nhân coi như cái khâu nghiêm trọng cho thuyết tiến
hóa, chủ trương rằng con người hình thành dần dần chứ không phút chốc
mà tượng thai thành người. Nhiều người đọc Thánh-kinh hiểu kiểu nô lệ
từng câu, từng chữ, thấy nói Thượng-Đế lấy đất dựng nên con người và bởi
vì không biết các thành quả cổ sinh vật học, nghe các lập luận trên của
Linh-mục, Teilhard võ đoán rằng ông rối đạo. Theo Teilhard thì tiếng Đất
trong Kinh-thánh nên hiểu là đất trong dòng tiến hóa. Vả lại lập luận của
Teilhard cũng còn là một giả thuyết nhưng tự bản chất không chối quyền
sáng tạo của Thượng-Đế. Trái lại còn làm cho quyền ấy được dễ lỉnh hội
hơn. Tóm lại hiện tượng Hoa-nhân và các khám phá ở Chou-Kou-Tiên đối
với khoa học, đối với nhân loại là một thành công vĩ đại. Nó gia tăng giá trị
cho con người vì chứng minh rằng con người không thoát thai từ loài khỉ. Ở
đây ta chú trọng vấn đề Teilhard nhờ cãi thầy của ông một cách sáng suốt
mà nên việc lớn và làm cho tên tuổi của thầy rực rỡ hơn.
8.- Một cử chỉ trả ơn Thầy nữa:
Năm 1938, Đại học Sorbonne giao cho Teilhard chức vụ điều khiển viện
nghiên cứu Cổ-sinh vật học. Đồng thời có 3 đại học khác tranh giành nhau
mời ông: đó là Trocadéro, Muséum và Monaco. Sau cùng ông chọn
Muséum. Bạn biết tại sao rồi. Nó là chiếc nôi của ông. Nơi đó Boule rèn
đúc ông. Bây giờ về đó, ông tiếp nối chí hướng của Thầy. Dĩ nhiên không
phải dạy ở đâu rồi ông đóng đinh ở đó. Dù dạy ở Đại học Công-giáo, ở
Sorbonne hay ở Muséum, ông vẫn luôn xuất ngoại, theo đuổi không ngừng
mục tiêu cao sâu của ông. Cho nên khi ngồi giảng bài cũng như khi vượt
núi băng ngàn trèo đèo lội suối, ông luôn là hiện thân của thầy ông. Ta thấy
có lúc ông cãi thầy. Song đó chỉ là khác quan điểm với thầy trong phương
cách chứ mục đích ở hai người vẫn là một. Vả lại trong đời những vĩ nhân,
