tiếng tăm, vẫn biết có nhiều người vì rượu mà đến đỗi giết mình mất
nước. Thầy Thiệu Tử nói rằng: Huyền tửu vị còn lạt, ấy nói lúc bắt
đầu có rượu vậy.
Dần dần có Nghi Địch chế ra một thứ rượu, vua Đại Vũ uống
nghe có mùi ngon ngọt, bảo rằng: “Đời sau ắt có người vì uống rượu
mà mất nước vậy”. Đến sau có thiên Tửu cáo, răn cấm uống rượu, tiên
thánh tiên hiền nghiệm ở mình, xét ở người, lập ra khuôn phép để
ngăn phòng đời sau, rất tường tận chu đáo. Thế mà đời sau có những
nhân sĩ thông minh, khôi ngô, từ trong rượu tỏ ra một bộ mặt hiên
ngang, khiến người đời thấy cái say cũng có chỗ huyền diệu hay hay,
không còn cho rượu là đáng kiêng đáng cử nữa. Như Thuần Vu199
uống rượu thì ăn nói lưu loát, Uyên Minh200 uống rượu thì làm thơ
hay, Kê Khương, Nguyễn Tịch201, nổi tiếng tửu cuồng, Thanh Liên
nổi tiếng202 tửu thánh, Ư Kỳ203 uống rượu nổi tiếng dũng sĩ. Mấy gã
ấy trong mình sẵn có tài cán, chẳng qua mượn rượu để bày tỏ nỗi lòng
vậy thôi, không phải cái hay, cái tài toàn nhờ ở rượu vậy. Bởi thế đức
Cù Đàm của ta răn uống rượu, nhưng rượu thuốc, rượu ngọt, cũng cho
phép các thích tử uống chút ít để bồi dưỡng tinh thần, điều hòa khí
huyết. Thế là Cù Đàm tuy răn mà vẫn cho uống vậy. Khổng Tử chẳng
răn uống rượu, cho uống rượu không hạn lượng, chỉ không đến đỗi
quá loạn là được. Không đến quá loạn, tức là răn vậy. Uống có hạn
lượng mà không loạn, người thường có thể làm được, uống không hạn
lượng mà chẳng đến loạn, chỉ có thánh nhân mới hay.
Chúng ta nên biết rằng Cù Đàm răn rượu mà uống. Khổng Tử
uống mà chẳng răn, đều chẳng hại chi cả. Nếu ta uống rượu mà chẳng
bị rượu làm khốn, thì cũng đồng như vậy. Nhưng nếu uống rượu mà
sút khăn rơi mão, tuột áo văng giày, mượn tiếng bọn Kê, Nguyễn,
Uyên Minh để phóng đãng ra ngoài hình hài lễ giáo; không có phẩm
vọng như cổ nhơn, mà luống chỉ thích tình túng dục, thì cùng với bọn
ma men phàm tục, nào có khác chi.
Hãy xem trên núi Cô Dịch204, có một vị thần nhơn, chẳng uống
chẳng ăn, nhưng da như sương tuyết, sắc tợ hoa đào, nào có cần rượu
