Hoán thiền sư xây cất, bản triều Hiển Tông có ban cho hai bức liễn
đối... bên tả có khắc 8 chữ “Quốc vương Thiên túng Đạo Nhơn Ngự
đề”, nay đương còn và trước chùa có tháp Phổ Đồng, cũng do Hoán
Bích thiền sư xây, sau bị binh hỏa tàn phá. Gia Long năm đầu, Mật
Hoằng hòa thượng tu bổ lại, chùa chiền rộng rãi rất mỹ quan.
235. Đại Nam nhất thống chí (quyển 2 tỉnh Thừa Thiên) mục tự
quán chép rằng: “Chùa Hà Trung ở xã Hà Trung, huyện Phú Lộc, đời
Hiển Tông bản triều, sư Hoán Bích làm trú trì ở đó”.
236. Thuộc về sự tích Tạ Nguyên Thiều (Hoán Bích), xin xem E.
Gaspardone, loc., cit., p. 14-17.
237. Thuyền này ngày 25 tháng Năm do Quảng Đông khởi hành,
ngày 28 tháng Bảy đến Trường Kỳ, thuyền trưởng tên Mạch Xán Vũ.
Những báo cáo trong năm ấy của các thuyền Quảng Đông, chuyến 50
(thuyền trưởng Lữ Vũ Quan), chuyến 51 (thuyền trưởng Lý Tướng
Quan) và chuyến 52 (thuyền trưởng Lâm Tam Quan) cũng đều có nói
đến tin ấy, giản lược rõ ràng hơn (xem Hoa di biến thái quyển 22 hạ).
238. Đại Nam nhất thống chí (quyển 2, Thừa Thiên), mục tự quán
chép rằng: “Chùa Thiền Lâm ở xã An Cựu, tương truyền do Thạch
Liêm hòa thượng kiến tạo, cảnh trí rất u tịch. Ngụy Tây Sơn thái sư
Bùi Đắc Tuyên chiếm ở, sau Đắc Tuyên thất bại, người trong làng
nhơn theo nền cũ sửa chữa lại. Bản triều khoảng đời Gia Long, Thừa
Thiên Cao hoàng hậu bỏ tiền ra kiến trúc lại, nay dần dần hư nát, chỉ
còn ngôi chùa chánh. Phía tả chùa có một quả chuông đồng lớn, cao 4
thước, vòng lưng 6 thước, dày 4 tấc, có khắc chữ “Lê Vĩnh Thạnh thập
nhị niên, chú” (bút giả chùa: tức năm 1716). Vĩnh Thạnh là niên hiệu
vua Dụ Tông nhà Lê, vua Gia Long sau khi khắc phục Bắc thành, chở
quả chuông ấy về kinh bỏ vào kho, đến lúc sửa chùa xong, cho đem
treo để dùng).
239. Đại Nam liệt truyện tiền biên (quyển 6) chép câu chuyện
này, từ bắt đầu đến việc trải qua có hơi khác, đoạn văn ấy chép rằng:
“Gần đây xóm nhà ở ngoài đô thành thường đêm hay bị phát hỏa, chúa
thượng tự mình đốc suất quân lính đến chữa, Thạch Liêm can rằng:
