(Á Đông, Á - Phi - Âu) đều đa chiều. Có những hình ảnh (trong
trường hợp này là chim Vàng anh) thoạt nhìn tưởng như Ai Cập hóa, Hán
hóa, Âu hóa, Mỹ hóa... nhưng thực ra nó là sự phát triển tự thân, độc lập và
tất yếu; hệ quả của con đường chuyển tiến hình thái xã hội. Các yếu tố
ngoại lai ở đây có vẻ "cần" nhưng chưa "đủ". Do đó, về mặt xã hội học, rất
nên tiên lượng đúng cũng như xác định đúng bản chất xung đột giữa cái
mới tốt đẹp và thói tật cổ lậu, giữa cái mới quái thai và truyền thống cần
gìn giữ.
3. Ngọn gió dữ thổi, hôm nay người vợ hụt bỏ công trèo một trăm sáu
mươi tám bậc thang đến thăm tôi. Chưa bước qua ngạch cửa nàng đã vặn
miệng: "Bóng tôi chưa khuất, anh đã dẫn con quỷ cái nào về lôi lên giường
vậy?". Tôi chết trân. Nàng trợn mắt: "Lũ con nít ngoài kia đang í ới gọi
nhau đến phòng anh xem Vàng anh kìa. Chúng còn bảo nhìn qua lỗ khóa
không nét bằng công kênh nhau chỗ ô kiếng lấy sáng".
Phân trần chỉ tổ phí lời, tôi đến cửa sổ kéo dây ròng rọc lôi lồng chim
vào. Nhìn thấy "nàng thơ" của tôi, hai chú Vàng anh ré lên như lợn sắp bị
chọc tiết.
"Em yêu thơ mà không có can đảm sống với nhà thơ" - Tôi đỡ lời cho
chim.
"Anh khéo ngộ nhận. Em nào hiểu, nào cảm được thơ anh. Mỗi khi
anh gân cổ hoặc dặt dẹo diễn thơ, em hình dung ra bộ cánh sặc sỡ của con
công trống. Càng gần anh em càng thấy trò đó vừa dị hợm, vừa mất vệ
sinh. Nước bọt anh cứ bay lã chã như mạt gia cầm mùa dịch!".
Bó tay chấm net. Tôi vờ như chẳng nghe, chẳng thấy. Tôi dọn chuồng,
châm nước, thay thức ăn mới cho chim. "Nàng thơ" chướng mắt giằng lấy
chiếc lồng và mở chốt cửa. Hai chú chim bất ngờ được tự do ngơ ngác tập
tễnh bước trên sàn gạch hoa bằng phẳng.
