"Cái lý thú của lịch sử là ở những chi tiết chông chênh như thế. Nó
chẳng khẳng định và cũng sẵn sàng chờ đợi những phản bác hợp lý. Nó treo
lửng lơ. Nó chỉ dành cho những người thực sự yêu thích và khát khao khám
phá quá khứ để tìm hiểu". Anh động viên cô. Thời Hai Bà Trưng, hiến sử
gốc còn lưu lại không đầy một ngàn chữ, chia cắt rải rác ở hàng chục quyển
sách Hán văn. Không thể không tìm hiểu Hai Bà Trưng trong tâm thức dân
gian, giữa những truyền kể đời này qua đời khác, song phải luôn cảnh giác
với cảm tính dân tộc, những lệch pha nhận thức giữa các thời đại và trên
hết là cái bẫy của ngôn ngữ phụ hệ trong cả Việt sử lẫn Hán sử.
"Khảo cổ Việt Nam đã phát lộ không ít mộ nam thủ lĩnh ngoài khu
vực Mê Linh, nó có mâu thuẫn với giả thiết về chế độ mẫu quyền không
nhỉ?" - Anh hỏi cô.
"Trong xã hội mẫu quyền, quyền lực chính trị và ưu tiên thừa kế đều
được nắm bởi nữ giới, ngoại tộc. Phát triển tiếp lên, nội dung mẫu hệ không
mâu thuẫn với sự có mặt của nam thủ lĩnh, nữ giới chỉ còn duy trì lợi thế
thừa kế. Sau rốt là phụ hệ, sự chuyển giao toàn bộ hai nội dung đặc thù
trên, có lẽ không thể diễn ra ngày một ngày hai. Tình trạng xôi đậu, cài
răng lược trong cơ cấu xã hội giữa các vùng miền Âu Lạc là khó loại trừ.
Do đó giả thiết chế độ xã hội mẫu quyền ở M’linh sẽ chưa thể bị các phát
hiện khảo cổ Việt Nam cho đến nay đánh đổ". Anh hoàn toàn nhất trí với
lập luận mạch lạc của cô.
-----
Chiến thắng nhanh như chẻ tre, dễ dàng như trở bàn tay, với Trưng
Trắc nói riêng và người Âu Lạc nói chung, rõ ràng là chứng giám của lòng
trời cho khát vọng tự do và chính nghĩa của họ. Trên tột đỉnh vinh quang,
Trưng Trắc bỗng phân vân ngẫm nghĩ đến nhiệm vụ cấp bách đã trù dự.
Thương nhân Âu Lạc từ phương Bắc trở về vui mừng bảo rằng chưa đợi
vua ra lệnh, Hán quan đã vội đóng chặt cửa biên giới. Ở nhiều vùng xung
