Kinh xuất bản năm 1959, khen Hàn là “tập đại thành bút pháp thuyết lí của
chư tử thời Tiên Tần” và “văn lí luận đến Hàn Phi đã hoàn toàn thành thục”
(quyển 1 trang 93).
Trước khi phân tích bút pháp của Hàn, chúng ta nên biết quan niệm của ông
về văn nghị luận. Thiên Bát thuyết, ông viết: “Thư ước nhi đệ tử biện, pháp
tỉnh nhi dân mạnh tụng. Thị dĩ thánh nhân chỉ thư tất trứ luận, minh chủ chi
pháp tất tường sự”.
書約而弟子辯，法省而民訟簡。是以聖人之書必著論，明主之法必詳
事。
Nghĩa là: sách mà giản ước thì (khó hiểu mà) học trò tranh biện về ý nghĩa
trong sách; pháp luật mà tỉnh lược thì dân chúng hay tranh tụng. Vì vậy
sách của thánh nhân nghị luận tất rõ ràng, pháp luật của mình chủ ghi việc
tất tường tận.
Ông chủ trương rằng trình bày một học thuyết cũng như soạn một bộ luật,
phải thực rõ ràng, khiến cho ai đọc cũng hiểu rõ được, mà tất cả những
người đọc đều hiểu như nhau, không thể có hai ba cách giải thích khác
nhau được, như vậy để tránh những sự tranh luận, kiện tụng vô ích. Gọn là
một đức tốt, nhưng gọn quá đến nỗi hoá ra mập mờ thì phải tránh. Chúng
tôi nhớ thế kỷ XIX, tiểu thuyết gia Pháp Stendhal đọc đi đọc lại bộ dân luật
của Napoléon để tập lối viết của các nhà thảo luật.
Viết là cốt để trình bày tư tưởng, tình cảm của mình, hễ người đọc hiểu là
mình đạt được mục đích rồi. Lời không cần tô chuốt. Vì nội dung có tầm
thường thì mới phải tô chuốt, mà tô chuốt quá có thể làm cho người đọc
quên mất nội dung đi.
