46. Các bậc cha anh và đại thần, lộc và trật lớn hơn công lao, y phục vượt
đẳng cấp của họ, cung thất và sự cung dưỡng quá xa xỉ mà vua không cấm,
như vậy bề tôi tất tham lam không biết đâu là cùng, mà có thể mất nước.
47. Rể và cháu của vua ở cùng xóm với dân mà tàn bạo, ngạo mạn với
hàng xóm thì có thể mất nước.
*
“Điềm mất nước” không có nghĩa là nhất định sẽ mất nước mà có nghĩa là
có thể mất nước. Hai ông Nghiêu không thể làm cho nhau cùng dựng được
nghiệp vương, hai ông Kiệt không thể làm cho nhau cùng mất nước. Cái cơ
mất nước và dựng nghiệp vương tất phải do (cùng một lúc có) một nước trị
một nước loạn, một nước mạnh một nước yếu, khác nhau xa. Cây mà gẫy là
do sâu mọt, tường mà đổ là do kẽ nứt. Nhưng cây tuy bị sâu mọt mà không
có gió mạnh thì cũng không gãy; tường tuy có kẽ nứt mà không có mưa to
thì cũng không đổ. Ông vua một nước vạn cỗ xe mà biết thi hành pháp
thuật, làm gió mưa đối với các ông vua có điềm mất nước thì việc thôn tính
thiên hạ không có gì là khó.
Chú thích:
Nền cao gọi là đài, trên nền đó dựng một ngôi nhà gọi là tạ.
Đồ chơi quí, đẹp.
Nguyên văn: đại tâm, trái với tiểu tâm. Tiểu tâm là cẩn thận.
Nguyên văn: nghịch kì sử, có sách cho rằng chữ nghịch đó chính là chữ
cận (gần) và dịch là: cho giữ chức ở bên mình. Chúng tôi theo Trần Khải
Thiên, cho chữ nghịch đó là ngược.
Coi về việc các tân khách xin yết kiến vua.
Hiếu kinh có câu: phân biệt cái hiếu của chư hầu (bảo tồn được xã tắc,
hoài với nhân dân) với cái hiếu của dân thường (giữ gìn thân mình, tiết
