với những ngọn đồi, những cánh đồng nho đang giữa mùa thu đều còn
xanh, nhà cửa trong làng bằng gỗ, vừa qua ba tháng hè, rất nỏ, rất dễ bốc
cháy.
Sở dĩ bọn tôi nhận ra điều này là do một đêm không còn biết đâu mà
đi nữa. Ngôi làng ở phía có tiếng dại bác ấy thì cứ bốc cháy ngùn ngụt.
Chúng tôi cũng chẳng lại gần làm gì, có thể nói là chẳng khác nào những
khán giả đứng xem từ xa, có lẽ đến mươi mười hai cây số. Vào dạo ấy, tối
nào cũng có khá nhiều làng bốc cháy ở phía chân trời, cứ thế lặp đi lặp lại;
mà người ta thì xúm nhau quây xung quanh thành một cái vòng người rất
rộng như đi xem hội, cái hội hè lạ lùng của tất cả các làng xã đang ngút lửa,
lửa trước mặt, lửa hai bên, lửa bốc cao lem lém tận các vầng mây.
Chúng tôi đứng xem mọi cái ngụp dần trong biển lửa, các nhà thờ, các
kho thóc cái này nối tiếp cái kia, những cây rơm cháy mau nhất và ngọn lửa
cũng bốc cao hơn những cái khác, rồi đến những chiếc cột nhà dựng đứng
thẳng tắp trong màn đêm với những ngọn lửa nhỏ bám quanh y như những
chòm râu, trước khi đổ nhào trong vầng sáng.
Đứng xa hàng hai chục cây số mà cũng thấy rõ được cả một làng cháy
trụi ra sao. Vui mắt lắm cơ. Một xóm nhỏ chẳng thấm tháp gì, lọt thỏm
trong cái làng quê xấu xí, ban ngày thì có ai để ý, thế mà ban đèm trông nó
cháy cũng ra phết lắm. Người ta tưởng như Nhà thờ Đức bà! Dù là một
ngôi làng nhỏ thì cũng phải cả một đêm mới thiêu trụi hết, cuối cùng trông
nó như một bông hoa to tướng, rồi chỉ còn như cái nụ, rồi chẳng còn gì sất.
Khói bốc lên, thế là trời vừa sáng rõ.
Đàn ngựa vẫn nguyên cả yên cương, được thả trên cánh đồng bên cạnh
chúng tôi, vẫn đứng yên cả đấy. Chúng tôi đi kiếm cỏ cho ngựa, chỉ để lại
một cậu đến phiên gác. Kể ra, có được những đám cháy mà xem như đêm
qua thì cũng thật dễ chịu, chẳng còn thấy mệt nhọc, cũng chẳng còn thấy
đơn độc.
Khốn nỗi có còn được bao nhiêu làng đâu... Chỉ trong vòng một tháng,
cả cái tổng này không còn lại làng nào. Các cánh rừng cũng bị dại bác cầy
xới, không còn sống nổi lấy tám ngày. Xem rừng cháy lại càng thích mắt,
nhưng cũng chẳng được lâu.
