lắng, khát khao kiếm miếng ăn, chắc hẳn bây giờ đã trở thành những miếng
phó mát lâu ngày và mang những nếp nhăn khó nhọc... Bản thân kỷ niệm
luôn luôn có sức tươi trẻ của nó... Nếu mình để nó mốc meo thì nó trở
thành những bóng ma đáng tởm nhầy nhớt những ích kỷ, kiêu ngạo và dối
trá... Thối nẫu như những quả táo ủng... Chúng tôi cùng nhau nhắc lại thời
trai trẻ, nhấm nháp với nhau. Tự dè chừng với mình. Nhớ đến mẹ đã lâu tôi
chưa về thăm. Những lần về thăm trước không mang lại kết quả gì cho thần
kinh của tôi... Nói đến đau buồn thì ở mẹ còn tồi tệ hơn nhiều... vẫn với
ngôi hàng nhỏ, qua hết năm này tháng nọ, có vẻ như mẹ chỉ tích tụ thêm
được quanh mình toàn những điều thất vọng... Về thăm mẹ, mẹ kể: “Con có
biết, dì Hortense chết đã được hai tháng ở Coutances không?... Có lẽ con đã
có thể đến đó chứ? Và Clémentin, con còn nhớ Clémentin không?... Thằng
bé đánh xi nền nhà vẫn chơi với con hồi nhỏ ấy... Hôm kia, người ta mới
nhặt nó ở ngoài phố Aboukir... Đã ba ngày nó không được ăn uống gì...”
Cái thời thơ ấu của Robinson, hắn không còn biết nên nhớ từ quãng
nào, mặc dầu hắn thấy không đến nỗi kỳ cục. Ngoài cái chuyện với bà
khách hàng ấy ra, hắn chẳng còn gì để mà thất vọng đến phát nôn mửa
trong những xó nhà chỉ rặt những thứ hôi hám, những chiếc chổi, những cái
thùng, những chén bát, những cái tát tai... Lão Henrouille lại càng không có
gì để kể về thời trai tráng, trừ cái thời lão ở trung đoàn mà bây giờ vẫn còn
bức ảnh chụp lúc đang chuếnh choáng và treo ngay bên trên tủ gương.
Khi lão Henrouille xuống nhà, Robinson mới cho tôi biết nỗi băn
khoăn của hắn lúc này là không bao giờ nhận khoản mười nghìn quan họ đã
hứa... “Thực ra thì cũng đừng quá trông mong vào chuyện ấy!” tôi bảo hắn,
để chuẩn bị cho hắn thấy trước được sẽ thêm nỗi thất vọng này nữa.
Những hạt chì nhỏ của quả pháo bây giờ mới nổi lên mấp mé bờ các
vết thương. Mỗi ngày tôi chỉ nhổ lấy ra được vài hạt mà cũng làm cho hắn
rất đau, vì phải đụng vào màng kết mạc ở phía trong mí mắt.
Chúng tôi đã ra công giữ gìn cẩn thận nhưng xóm giềng cũng đã bắt
đầu bàn tán đủ điều tầm bậy. Cũng may là Robinson không hay biết gì về
những lời bàn tán ấy, nếu không thì hắn chỉ càng ốm thêm. Khỏi nói, chúng
tôi biết mình đang bị bao quanh bởi những sự nghi ngờ. Mụ con dâu
