HÀNH TRÌNH TRÍ THỨC CỦA KARL MARX - Trang 75

chính trị là đường lối mới Quốc tế, đó là những điểm được đa số Hội nghị
tán thành nhưng Quốc tế vẫn không tránh khỏi những chia rẽ, phân tán do
những mâu thuẫn về quyền lợi, về tham vọng gây ảnh hưởng, muốn chỉ đạo
giữa các lãnh tụ, các khu bộ. Hội đồng trung ương được thuyên chuyển
sang Nữu-Ước theo đề nghị của Mác, vì ở đó, giai cấp công nhân đang
thành hình và phát triển mau lẹ, đồng thời để tránh những áp lực của các
khu bộ ở Âu châu: nhưng trái lại, Mác cũng không còn lãnh đạo, chi phối
được Hội đồng trung ương. Một năm sau Hội đồng ở La Haye, Mác mới
thấy “Quốc tế” càng ngày càng đi đến chỗ tan rã, phân tán và nhìn nhận đã
tính toán sai lầm về việc chuyển trụ sở của Hội đồng Trung ương sang Mỹ
trong khi “Quốc tế” hấp hối, và chưa có điểm gì báo hiệu cho phép hy vọng
một phục hưng phong trào quốc tế thợ thuyền thì Mác cũng mắc bệnh nặng.
Sau nhiều năm chật vật, vì cực khổ về đời sống gia đình, sau những khó
nhọc mệt mỏi vì tranh đấu cho phong trào thợ thuyền, lãnh đạo, bảo vệ
Quốc tế cộng sản, cộng với những cố gắng quá mức để hoàn thành bộ “Tư
bản” Mác kiệt sức và đau gan, một bệnh kinh niên của Mác.
Kể từ 1873, Mác không bao giờ lấy lại được sức khỏe để làm việc như
trước. Tuy nhiên Mác không thể bỏ dở việc soạn thảo bộ Tư bản tập hai và
tập ba. Lúc này, Mác cũng đặc biệt chú ý đến tình hình nước Nga. Mác học
tiếng Nga để có thể nghiên cứu những tài liệu, thống kê liên quan đến vấn
đề địa tô, chế độ nông nghiệp bên Nga; càng đi sâu vào những tài liệu trên,
Mác càng thấy một cuộc cách mạng đánh đổ Nga hoàng sẽ làm bùng lại
những cuộc cách mạng ở Âu-châu. Mác đã viết cho Sorge: “Tất cả những
tầng lớp xã hội Nga đều đang phân hóa, tan rã về mọi phương diện, kinh
tế, luân lý, trí thức, và lần này cách mạng sẽ khởi đầu từ phương Đông”.
Khi cuộc chiến tranh Nga Thổ xảy ra, Mác hy vọng Thổ sẽ đánh bại được
Nga hoàng và do đó tạo điều kiện thuận tiện cho cách mạng bùng nổ.
Nhưng trái với sự tiên đoán mong đợi của Mác, Thổ bị thua, và chế độ
chuyên chế Nga hoàng cũng chưa đến chỗ suy nhược như Mác đã nhận
định. Tuy Quốc tế cộng sản không còn hoạt động, nhưng Mác vẫn giữ liên
lạc với những bạn bè cũ, góp ý kiến, khuyến khích, nâng đỡ những sáng
kiến Mác chấp thuận.