Mùa xuân năm ấy, Lê Văn Hưu dâng bộ sách lên vua Trần Thánh Tông.
Đức vua xem hết sách, tỏ ra rất đẹp lòng, ban chiếu hậu thưởng. Vua lại sai
khắc chữ đem in lưu vào Quốc sử viện và làm sách học cho các hoàng tử.
Tiếc rằng bộ Đại Việt sử ký không còn lưu lại đến ngày nay, song công
trình của Lê Văn Hưu đã được Ngô Sĩ Liên, sử quan thời Lê, dùng làm cơ sở
biên soạn bộ Đại Việt sử ký toàn thư. Trong bộ "Toàn thư" này, có nhiều chỗ
Ngô Sĩ Liên dẫn lời nhận xét, lời bình của Lê Văn Hưu. Qua những đoạn
trích ấy, ta thấy Lê Văn Hưu có những đánh giá rất công tâm đối với những
con người và sự kiện đã qua. Ông hết lời ca ngợi những vị anh hùng có công
với dân với nước, như Hai Bà Trưng, Ngô Quyền, Lê Hoàn, song không
ngại phê phán những vua hèn, quan tham để làm bài học cho đời sau. Chẳng
hạn, khi viết về đạo luật của Lý Thần Tông (1128 - 1137) cấm con gái nhà
quan không được lấy chồng trước khi dự tuyển vào cưng, ông thẳng thắn
phê phán: "Trời sinh ra dân mà đặt vua để chăn dắt, không phải để cung
phụng riêng cho vua. Lòng cha mẹ ai chẳng muốn con cái có gia thất; thánh
nhân thể lòng ấy còn sợ kẻ sát phu sát phụ không được có nơi có chốn...
Thần Tông xuống chiếu cho con gái các quan phải đợi xong việc tuyển
người vào cung rồi mới được lấy chồng, thế là để cung phụng riêng cho
mình, đâu phải là tấm lòng của người làm cha mẹ dân!"
Sau những năm tháng giữ trọng trách của triều đình, Lê Văn Hưu xin nghỉ
việc quan, rời Thăng Long về lại đất quê Kẻ Rị. Ông bỏ lại mọi thứ bổng
lộc, nhưng vẫn nhớ mang theo chiếc đèn đồng mẹ cho ngày nào. Ông sống
giản dị, mở trường dạy học và thanh thản đi du ngoạn khắp nơi.
Lê Văn Hưu sống thọ đến năm 92 tuổi mới mất. Ông được chôn cất ở quê
hương. Tương truyền, chiếc đèn bảo vật cũng là vật tùy táng mà ông đem
theo xuống nơi chín suối.
TÌM VỀ TỪ NƯỚC PHÁP
Đại Việt sử ký của Lê Văn Hưu được coi là bộ quốc sử đầu tiên của nhà
nước Đại Việt. Từ công trình này của tiền nhân, theo dòng thời gian, các nhà
