NGÔ SĨ LIÊN
(THẾ KỈ 15)
Ngọn bút của một sử thần
T
rong các danh nhân của Việt Nam, Ngô Sĩ Liên chắc chắn thuộc số những
người nổi tiếng nhất. Liệu có người Việt Nam ít nhiều có học nào lại không
biết đến ông. Song nếu đặt câu hỏi Ngô Sĩ Liên là ai, thì số người biết được
đôi ba điều thực sự về ông, có lẽ không nhiều. Đã có mấy người biết ông là
nhà sử học, hoặc nếu có biết, thì cũng không rõ ông là nhà sử học như thế
nào, ông đã làm gì, viết cuốn sách sử nào... Ngay đến năm sinh năm mất của
ông cũng không được sử sách ghi lại. Gần đây, mới có nghiên cứu cho rằng
Ngô Sĩ Liên đã tham gia cuộc khởi nghĩa Lam Sơn ngay từ rất sớm, rằng
ông cùng Nguyễn Nhữ Soạn (em cùng cha khác mẹ với Nguyễn Trãi) giữ
chức vụ thư kí trong nghĩa quân, nhiều lần được Lê Lợi cử đi giao thiệp với
quân Minh trong những thời kì đôi bên tạm hòa hoãn để củng cố lực lượng...
Đôi dòng "lí lịch trích ngang" của ông còn lưu lại được, là ở cuốn Đại Viêt
lịch triều đăng khoa lục cho biết ông thọ tới 98 tuổi, đỗ Tiến sĩ khoa Nhâm
Tuất, niên hiệu Đại Bảo thứ 3 đòi Lê Thái Tông (1442). Đây là khoa thi đầu
tiên được triều đình tổ chức lễ xướng danh, yết bảng. Các vị tiến sĩ tân khoa
được vua ban mũ áo, vào cung dự yến, được ban ngựa quý để đi dạo chơi
thăm phố xá kinh kì, được "ân tứ vinh quy" vói lễ đón rước rất trọng thể. Và
sau này, theo lệnh vua Lê Thánh Tông, tên họ được khắc vào bia đá, đặt ở
Văn Miếu, để "làm gương sáng cho muôn đời"... Tóm lại, vẫn không có gì
cụ thể về Ngô Sĩ Liên!
Vậy mà cái người có "lịch sử" cá nhân rất mù mờ ấy, lại có được những
đóng góp quan trọng bậc nhất trong nền sử học thời phong kiến Việt Nam.
Ông chính là người khởi đầu bộ sách sử nổi tiếng Đại Việt sử ký toàn thư,
còn được gọi tắt là Toàn thư, đến nay vẫn còn nguyên giá trị.
***
