lên Tusailum có lăng mộ cách đây gần hai dặm. Hai con người này, một
người Hy Lạp, một người châu Á tức là hai người con trai của hai chủng
tộc thù địch, hai quốc gia đối đầu lại đến khẳng định mình ở châu Âu. Hai
quốc gia trở thành đối thủ của nhau, hai cư dân trở thành thù địch. Những
cuộc đọ gươm của cha họ đã bắt đầu trước thành Troye sau này con cháu
họ lại tái diễn trước thành Rome. Hai thủ lĩnh của thành Albe và Tusculum
là hai nhà Julia sinh ra César và nhà Porcia sinh ra Caton về sau. Ngài cũng
biết cuộc chiến kinh hoàng giữa hai thế lực ấy rồi đấy. Gần một nghìn năm
sau, cuộc đọ gươm thành Troye kết thúc ở Utique. César, hậu duệ của kẻ
bại trận đã trả thù Hector lên Caton, hậu duệ của những kẻ thắng trận. Lăng
của Ascayne là lăng đầu tiên trên đường từ Naples trở lại và là cái cuối
cùng từ phía Rome trở đi. Chuỗi lăng mộ còn nhiều nhưng chúng hầu như
không còn dấu vết vì lưỡi hái của thời gian đã cào bằng chúng rồi.
Chàng trai nhiều tuổi hơn, tức là người biết ít hơn, trầm ngâm suy nghĩ một
lát. Rõ ràng anh ta phải nghĩ mông lung trong đầu lắm.
- Chắc ngài là từng giáo sư lịch sử phải không? - Anh ta hỏi.
- Ồ nói thật lòng là không - Người kia trả lời.
- Thế làm thế nào mà ngài biết tất cả những chuyện ấy?
- Tôi cũng chẳng rõ: khi đọc cuốn sách này, lúc xem cuốn sách khác.
Những thứ như thế không tự có, chúng phải được đắp bồi. Khi con người ta
có niềm đam mê lịch sử, người ta có tư tưởng quay về cái kỳ mỹ, các sự
kiện và con người sẽ đi vào đầu bạn, trì óc bạn sẽ cho chúng những hình
thù và bạn sẽ thấy những con người và sự kiện ấy dưới một ngày khác.
