- Ồ! Tôi ấy à, cuộc đời của tôi bình thường ngang với cuộc đời lý thú và có
lẽ cũng nên thơ của ngài vậy. Tôi tên là Charles Antoine Manhès. Tôi sinh
ngày 4 tháng Mười năm 1777 trong một làng nhỏ ở Aurillac, tỉnh Cantal.
Cha tôi là đốc thuế của nhà vua gần toà dân chính. Ngài thấy là tôi không
thuộc vào giới quý tộc Pháp như ngài. A nhân tiện xin hỏi ngài mang Tước
hiệu gì?
- Bá tước.
- Tôi được đi học trong trường làng, chính vì vậy ngài có thể hiểu việc học
hành của tôi chểnh mảng thế nào. Các quan chức trong tỉnh nhận thấy tôi
có khả năng quân sự nên gửi tôi đến trường Mars. Tôi đặc biệt thiên về
pháo binh và đã tiến bộ nhiều đến nỗi mới 16 tuổi tôi đã được bổ nhiệm
làm sĩ quan huấn luyện.
Nhưng rồi trường Mars giải tán, người ta cho tôi tham dự một kỳ thi nhờ nó
tôi được bổ về tiểu đoàn 3 ở Cantal và tiểu đoàn này thuộc trung đoàn số
26. Tôi tham chiến năm 1795. Tôi đi chiến dịch bốn năm trong đội quân
sông Rhin và Moselle. Năm thứ VI, VIII và IX tôi vào đội quân đánh Italie,
bị thương nặng ở Novi, tôi mất sáu tuần mới hồi phục vết thương và đuổi
kịp đơn vị trên sông Gêne… Ngài đã bao giờ ăn thịt bò điên chưa?
- Rồi, vài bận.
- Còn tôi ấy à, ngày nào tôi cũng ăn, tôi còn có thể nói cho ngài hay nó thế
nào nữa kia. Tôi được thăng chức trung uý qua tiến cử của các đồng đội,
sau đó được phong hiệp sĩ Bắc đẩu bội tinh ngày 6 tháng 6 năm ngoái. Sau
chiến dịch Austerlitz tôi được thăng cấp đại uý. Hiện giờ tôi là đại uý và sĩ
quan cận vệ của đại công tước Berg(1), tôi đi báo tin của ngài về việc vào
