phải rầu lòng nhét cả chai này vào dạ dày chú, ta sẽ dành nó đến nơi khác,
nhưng chú mày lại làm ta vui lòng nhét đồng écu này vào túi chú đấy.
Rồi anh tung ra một đồng écu ba livre, anh chàng phục vụ bắt lấy bỏ vào túi
tạp dề.
- Bây giờ hãy nói cho tôi nghe chuyện ở đây - Manhès nói với viên sĩ quan.
- Tôi nghĩ nghe chuyện ở đấy thú vị hơn nhiều - Viên đại uý đáp.
Sự thật là một vòng đã chầm chậm quay - Manhès kể - Cuộc chiến kéo dài
đúng một tháng; vào chiến dịch ngày 8 tháng Mười, hoàng đế Napoléon đã
nhận sự đầu hàng của Magdebourg ngày 8 tháng Mười một. Trong một
tháng ấy, đã có ba mươi nghìn người chết, mỗi ngày chết một nghìn, làm
cũng vất vả, đúng không? Một trăm nghìn tù binh, ba mươi lăm nghìn
người còn lại không ai sang Oder. Quận Saxon quay trở về Saxe, những
người Phổ đã quẳng vũ khí của họ khi chạy qua cánh đồng. Còn một đạo
quân Phổ một trăm sáu mươi nghìn người nữa, khi Napoléon khẽ thổi một
hơi: nó ngã lăn quay bỏ lại chiến trường với ba trăm đại bác và cơ man cờ
quạt đủ để phủ kín Viện quân nhân danh dự. Vua Phổ vẫn luôn là vua Phổ,
chỉ có điều ông ta chẳng còn đất cũng chẳng còn quân.
Thật ra, dù nhà Bourbon đã rút về Sicile, họ vẫn giàu hơn vua Phổ vì họ
vẫn còn đất cày ở Gaète và một đội quân ở Calabres. Thực tình đó là một
đạo quân ở bước đường cùng, nhưng càng như vậy chúng càng trở nên liều
mạng. Ôi! Cuộc chiến tranh vĩ đại! Một cuộc chiến tranh vĩ đại! Chỉ cuộc
chiến ấy, chiến tranh của chúng ta đã là cái lò thịt người rồi, tôi đau lòng
