tôi bao nhiêu lần thì bấy nhiên lần nuốt lời nên chúng tôi không thể trông
mong gì ở họ. Chính vì thế tôi lặn lội đến đây thay mặt tất cả mọi người
mời ngài về Paris để một khi Bonaparte chết, đất nước quay trở lại triều
đình và có một trưởng tộc Bourbon lên ngai ngay đúng theo luật.
Hoàng thân nắm tay Sol de Grisolles mà rằng:
- Thưa ngài, tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc về những gì các ngài dành cho
tôi, tôi xin chứng tỏ, chỉ riêng ngài thôi, bằng chứng về tình cảm ấy bằng
cách tiết lộ một bí mật mà không ai biết kể cả cha tôi. Với Cadoudal,
Oudet, Moreau, Pichegru và Malet tôi nói rằng: "Chín năm tôi giữ chiến
tuyến cũng là chín năm ngoài mạng sống luôn bị đe doạ, tôi không mảy
may quan tâm, tôi ngậm đắng nuốt cay trước các thế lực cứ nói là đứng về
phe chúng tôi nhưng thực chất chỉ coi chúng tôi là công cụ, là tấm bình
phong. Một khi các thế lực này có được hoà bình, chúng lại quên chúng tôi
ngay. Cũng chẳng sao, tôi không dai dẳng một mình trong trận chiến hoàng
tộc, giống như cụ cố Condé vĩ đại ngày xưa chống lại vua nên huỷ hoại một
phần vinh quang của mình. Các ông sẽ nói với tôi rằng cụ Condé chống lại
vua còn tôi chống lại nước Pháp cơ mà. Xét về quan điểm mà tôi chiến đấu
vì nó, cá nhân tôi, tôi không thể tán thành với nó, biết đâu lỗi của tổ tiên tôi
chỉ vì cụ chỉ chống lại có một mình vua của cụ thì sao.
- Tôi đã chống lại nước Pháp, nhưng với tư cách là nhân vật thứ hai, tôi đã
không tuyên chiến cũng như không tuyên bố chấm dứt chiến tranh, tôi để
mặc các thế lực làm gì cũng được. Tôi đã nói với định mệnh "Ngươi gọi ta
thì ta đây", bây giờ, khi hiệp ước hoà bình đã ký, tôi sẽ chẳng đổi những gì
đã kết thúc.
- Đó là những lời tôi nói với họ đấy. Còn bây giờ, chỉ cho mình ngài thôi
đấy. Hãy hứa với tôi ngài sẽ giữ bí mật này không nói cho bất cứ ai.
