"Bởi thế - Nhà thơ bộc bạch - có lẽ điều thay đổi những mục đích ban đầu
của tôi và đưa tôi vào biến cố đầu tiên đã đánh dấu sự nghiệp của tôi.
Rõ ràng nhà Bourbon chẳng cần đứa con út ít miền Bretagne vừa từ đáy sâu
châu Mỹ trở về để phục vụ họ. Nếu tôi không đọc bài báo đã khiến tôi thay
đổi cuộc đời tôi thì có lẽ chẳng ai nhận ra sự vắng mặt của tôi vì có ai biết
tôi tồn tại đâu, một sự nhầm lẫn giữa tôi và nhận thức của mình đã cho tôi
thấy tấm kịch cuộc đời. Tôi đã có thể làm gì mình muốn vì tôi là nhân
chứng duy nhất của trận chiến nhưng trong số tất cả các nhân chứng, đó lại
là người sợ phải đổ máu nhiều nhất”.
Chateaubriand đã kể trong tập Atala và Natchez nhưthế.
