tượng sẽ chi tiêu thường không phải là những thứ rốt cuộc ta mua sắm trong
thực tế. Tự bản thân ai cũng hiểu rằng chẳng lợi lộc gì, thậm chí chẳng vui
vẻ gì, nếu ngày mai tiếp tục mải mê rượu chè, nhưng khi ngày mai đến,
nhiều người trong chúng ta vẫn không thể cưỡng lại. Xét ở khía cạnh này,
rượu bia là cám dỗ nhất thời, những thứ tác động lên chúng ta ngay lập tức
mà không đem lại bất kỳ lợi ích mong đợi nào. Còn tivi không phải là cám
dỗ nhất thời vì người nghèo phải trù tính và dành dụm hàng tháng trời, thậm
chí hàng năm trời mới mua được.
Một nhóm các nhà kinh tế học, tâm lý học và thần kinh học đã cùng nhau
nghiên cứu và đi đến kết luận rằng mâu thuẫn khi ra quyết định có thể bắt
nguồn từ vấn đề sinh lý.
Nhóm nghiên cứu đưa ra nhiều chọn lựa phần
thưởng khác nhau, người tham gia được hưởng vào những mốc thời gian
khác nhau thông qua hình thức thẻ quà tặng theo ngày. Đối tượng tham gia
nghiên cứu phải quyết định nhiều chọn lựa. Ví dụ, nhận 20 đô la Mỹ bây giờ
hay 30 đô la Mỹ sau 2 tuần (hiện tại và tương lai); nhận 20 đô la sau hai tuần
hay 30 đô la sau ba tuần (tương lai gần và tương lai xa); nhận 20 đô la sau
bốn tuần hay 30 đô la sau sáu tuần (tương lai xa và tương lai rất xa). Điều
đặc biệt của nghiên cứu là người tham gia sẽ đưa ra quyết định khi đang
nằm trong máy chụp cộng hưởng từ chức năng, nhờ đó các nhà nghiên cứu
quan sát được vùng não được kích hoạt. Họ quan sát thấy phần não bộ tương
ứng với hệ viền (phản ứng với những gì tức thì, mang tính bản năng) chỉ
được kích hoạt khi người ta lựa chọn giữa phần thưởng hôm nay với phần
thưởng trong tương lai. Trái lại, phần võ não trước trán (phần chi phối
những suy nghĩ “tính toán” hơn) lại phản ứng cùng cường độ với tất cả các
quyết định bất kể lâu hay mau ra sao.
Bộ não hoạt động kiểu này dễ khiến ta không chịu thực hiện những việc lẽ ra
nên làm. Và chúng ta đã thấy khá nhiều ví dụ thực tế, từ mục tiêu năm mới
bị bỏ quên cho đến thẻ tập thể hình vứt lăn lóc không sử dụng tới. Tuy
nhiên, dường như nhiều người, chẳng hạn như gia đình Modimba hay
Wycliffe Otieno, vẫn hoàn toàn ý thức được tính bất nhất về thời gian này.
Họ “đóng băng” luôn tiền mặt thành phân bón trữ sẵn như một cách khắc
