tôi đến thăm một vài khách hàng quyết định không gia hạn bảo hiểm y tế
của công ty SKS. Một phụ nữ cho biết bà không gia hạn hợp đồng bảo hiểm
sau khi nhập viện vì nhiễm trùng dạ dày. Theo chính sách bảo hiểm, chỉ
những tình huống có tính thảm họa mới được bồi thường, cho nên dù nhiễm
trùng dạ dày có nghiêm trọng đến đâu đi nữa cũng không nằm trong diện
được bảo hiểm. Không rõ người phụ nữ này có hiểu được sự khác biệt đó
không vì rốt cuộc bà vẫn đến bệnh viện để điều trị. Bà ta cũng kể về trường
hợp một phụ nữ thuộc nhóm vay khác (như hầu hết các tổ chức tín dụng vi
mô, SKS cung cấp tín dụng theo từng nhóm nhỏ) có chồng chết vì nhiễm
trùng nặng trước khi kịp thuốc men hay khám bác sĩ. Sau khi chồng chết,
người phụ nữ đó nộp hóa đơn cho công ty bảo hiểm nhưng bị từ chối bồi
thường với lý do chồng bà chưa nhập viện ngày nào. Quá sửng sốt, cả nhóm
vay của bà đã đồng loạt quyết định không đóng phí bảo hiểm nữa. Đứng từ
góc độ pháp lý thuần túy, rõ ràng công ty bảo hiểm hoàn toàn có quyền từ
chối thanh toán. Nhưng đó là về lý, còn về tình thì đối với người phụ nữ đó,
điều gì còn có thể tai ương hơn chuyện chồng bà chết?
Bảo hiểm thời tiết cũng vấp phải vấn đề tương tự. Hoa màu chết khô, nông
dân có nguy cơ chết đói nhưng nếu tại trạm khí tượng người ta đo được
lượng mưa trên mức tối thiểu thì chẳng một ai trong khu vực mua bảo hiểm
nhận được bồi thường. Vi khí hậu tại một khu vực rất đa dạng, nhưng nếu
năm nào lượng mưa bình quân trong khu vực nhỉnh hơn so với mức khô hạn
tối thiểu thì nhiều nông dân sẽ rơi vào tình trạng như nắng hạn chờ mưa,
hoàn toàn phó mặc số phận cho may rủi. Người nông dân không dễ chấp
nhận phán quyết của trạm khí tượng, đặc biệt khi người ta không còn xa lạ
gì với nạn tham nhũng tràn lan.
Vấn đề thứ hai là tính bất nhất về thời gian mà chúng tôi đã từng đề cập
trong chương về sức khỏe. Khi quyết định có nên mua bảo hiểm hay không,
chúng ta nghĩ ở hiện tại (và phải trả phí bảo hiểm), nhưng khoản bồi thường,
nếu có, lại xảy ra ở tương lai. Chúng ta đều biết con người nói chung không
giỏi suy luận kiểu này. Vấn đề còn khó khăn hơn vì bảo hiểm dùng để đối
phó với tình huống có tính thảm họa: Khoản bồi thường không chỉ xảy ra
