trong tương lai có tai họa nào đó giáng xuống. Nếu có “tấm giảm xóc” tài
chính kiểu này, hẳn những gia đình nghèo khó tại quận Udaipur Ấn Độ đã
không phải cắt giảm khẩu phần ăn khi rỗng túi, và cũng không phải cảm
thấy quá khổ sở như họ từng chia sẻ. Tương tự ở Kenya, khi người bán hàng
rong nọ bị sốt rét, gia đình ông ta phải dùng một phần vốn làm ăn mua thuốc
men. Điều này khiến ông sau khi bình phục sẽ khó có thể quay trở lại làm
việc vì chẳng còn đủ tiền để tiếp tục kế sinh nhai. Hẳn gia đình này đã
không rơi vào hoàn cảnh khó khăn nếu họ dành được một khoản cho chi phí
thuốc men?
Những người thủ cựu sẽ dễ đi đến kết luận rằng người nghèo là như thế đó -
quá nóng vội và không thể tính chuyện lâu dài. Cho nên những người này tin
rằng cách tốt nhất để cứu người nghèo khỏi vũng lầy lười nhác là cảnh báo
họ về cuộc sống khốn khổ mà họ sẽ gặp phải nếu nhỡ lầm đường lạc lối. Có
thể họ phải sống như trong ác mộng tại những trại tế bần hay bị chủ nợ giam
trong tù như trong tiểu thuyết của Charles Dicken. Lối suy nghĩ thiển cận
này đã tồn tại trong nhiều năm dưới nhiều hình thức khác nhau. Người ta
vẫn coi người nghèo như một nhóm người hoàn toàn khác, có khuynh hướng
thực hiện những hành vi ấu trĩ khiến họ nghèo mãi. Ngày nay chúng ta vẫn
bắt gặp quan điểm tương tự trong những lời chỉ trích về tài chính vi mô, cho
rằng các tổ chức này đã lợi dụng thói quen tiêu xài thiếu suy nghĩ của người
nghèo để trục lợi. Từ một góc nhìn khác, Gary Becker, người đoạt giải
Nobel và là cha đẻ của mô hình kinh tế gia đình hiện đại, lại phản biện trong
một bài viết năm 1997 rằng việc nắm giữ của cải sẽ khuyến khích người ta
kiên nhẫn hơn. Luận điểm này ngầm khẳng định rằng nghèo đói khiến con
người ta thiếu kiên nhẫn (về lâu dài).
Một trong những ưu điểm của phong trào tín dụng vi mô là nhận ra khía
cạnh “nhà tư bản” dù còn non nớt bên trong mỗi người nghèo, giúp chúng ta
tránh cho rằng người nghèo hoặc vô tư hoặc vô dụng quá. Chúng ta đã bàn
về rủi ro và bảo hiểm trong Chương 6, và rõ ràng là người nghèo có lo lắng
về tương lai (đặc biệt là về những tai họa đang chực sẵn). Họ áp dụng mọi
phương cách hoặc khôn ngoan hoặc phải trả giá đắt để hạn chế rủi ro. Người
