con bị ốm dù đã được tiêm phòng, các bậc cha mẹ thường cảm thấy bị lừa
dối và có thể sẽ quyết định không bao giờ tiêm phòng cho con nữa. Cũng có
thể họ không hiểu tại sao lại cần tiêm tất cả những mũi khác nhau trong phác
đồ tiêm chủng căn bản - sau 2-3 mũi tiêm, người ta dễ cảm thấy mình đã làm
những gì nên làm. Thật quá dễ vướng phải những niềm tin lệch lạc về những
gì thực sự giúp ích cho sức khỏe của chúng ta.
Niềm tin mong manh và tính tất yếu của hy vọng
Có một lý do khác giải thích tại sao người nghèo cứ khư khư giữ lấy những
niềm tin vô căn cứ: Khi không thể làm gì nữa, người ta chỉ còn biết hy vọng.
Một trong những thầy thuốc Bengal chúng tôi từng trò chuyện đã giải thích
vai trò của ông ta đối với người nghèo như sau: “Người nghèo thực sự
không có khả năng chi trả bất kỳ điều trị phức tạp nào, bởi vì việc này liên
quan đến những thứ đắt đỏ như thử nghiệm và nhập viện, và đây là lý do vì
sao họ tìm tới tôi để chữa những căn bệnh lặt vặt, và tôi kê cho họ một ít
thuốc men để họ cảm thấy khá hơn.” Nói cách khác, quan trọng là cứ phải
làm điều gì đó, ngay cả khi ta biết mình chẳng thể làm gì.
Thực tế là người nghèo ít đi khám những bệnh có nguy cơ đe dọa tính mạng
như đau ngực, tiểu ra máu; ít hơn hẳn so với những bệnh vặt như sốt và tiêu
chảy. Người nghèo ở Dehli chi tiêu cho bệnh nhẹ không kéo dài cũng nhiều
ngang ngửa người giàu, nhưng người giàu lại chi nhiều hơn cho những bệnh
mãn tính.
Vì vậy bệnh đau ngực đương nhiên trở thành bệnh bhopa (một
phụ nữ lớn tuổi từng giải thích với chúng tôi cặp khái niệm bệnh bhopa và
bệnh bác sĩ - người phụ nữ này một mực cho rằng bệnh bhopa do ma quỷ
gây ra và cần phải được thầy lang điều trị, ví dụ như cơn nhồi máu cơ tim).
Điều đó hoàn toàn là do đa phần người bệnh không đủ tiền đi khám bác sĩ.
Có thể vì lý do này mà ở Kenya, nhu cầu tìm đến thầy lang để chữa bệnh
bằng phương pháp cổ truyền và thầy pháp để chữa bệnh HIV/AIDS đặc biệt
cao (dịch vụ chữa trị của những người này được quảng cáo tự tin trên các
pa-nô vẽ tay khắp các thị trấn). Y học đối chứng thực sự chẳng giúp được gì
(ít nhất là đến khi thuốc kháng siêu virus có mức giá hợp túi tiền hơn), vậy
