Khi ông ta đi đến kết luận đó, không ai dám nói lời nào. Duy chỉ có một
tù Ba Lan, con một kỹ nghệ gia ở Cracovic, đã từng qua học ở Pháp, trêu
chúng tôi.
- Rồi đời nước Pháp rồi, - anh ta la lên! - Vai trò của nước Pháp chấm dứt
rồi. Sau chiến tranh nầy chúng tôi sẽ trở lại thành cường quốc như thời
trung cổ. Từ bờ bể Baltique đến “Hắc hải”, đó là tất cả những gì mà Đồng
Minh hứa với chúng tôi, vả chăng, đấy là quyền lợi của họ, nhất là đối với
Anh quốc. Một nước Đức bị nghiền nát, lúc đó kẻ thù số một là Nga sô.
Vài ngày sau, trong chiếc xe đưa chúng tôi đến nhà máy Dora vì đường
dây điện thoại của chúng tôi đi ngang qua qua. Hans lo gác chúng tôi, thì
thầm thì vào tai tôi:
- Xong rồi, điều mà các anh chờ đợi nay đã đến.
Vì lẽ anh ta không nói gì hơn, tôi vẫn còn thắc mắc, mặc dù rất vui vì
được là người đầu tiên biết tin, nhưng tôi không hiểu nội dung tin đó là gì.
Trong thực tế chúng tôi chờ đợi hai điều: mặt trận Miền Tây mở máy vì đã
dậm chân tại chỗ khá lâu, dẫu cho trận chiến có vẻ khốc liệt; điều thứ hai là
lực lượng Nga sô mở cuộc tiến công Miền Đông. Mọi người đều biết: nếu
cả hai mặt trận phối hợp với nhau, chiến thắng cuối cùng sẽ đến nhanh hơn.
Chắc Hans phải phòng một trong những đồng bạn, bởi vì mặc dầu tôi ra dấu
không hiểu, anh ta cũng không hé thêm được điều gì. Mãi đến lúc xuống xe
khi tới địa điểm làm việc, anh ta mới có thể nói nhanh cho tôi một chi tiết:
“Cuộc tấn công của Nga sô đã được phát động đầu hôm qua tại Vitebsk”.
Hôm ấy là ngày 23 tháng sáu và thời tiết rất tuyệt. Tin tức được lan truyền
nhanh chóng và nỗi sung sướng làm mặt ai cũng sáng rỡ. Áo quần chúng tôi
bị mòn rách cả rồi, nhiều người có dưới chân một bó giẻ thay vì đôi giày,
người đầy rận, và cái đói kềm kẹp chúng tôi không ngừng. Tuy nhiên chúng
tôi sung sướng và vui sống hơn cả những người được ưu đãi trên cõi đời
nay nữa.
Nhưng trong thực tế, chúng tôi đang ở Dora, tên của một nơi nằm ngay
giữa đường từ Nordhausen đến công trường Woflben của chúng tôi. Từ
ngoài đường chúng tôi trông thấy doanh trại và vật liệu được chất ngút
