trong khách sạn Lux đã đánh thức tôi. Cửa mở và một người đàn ông trẻ
gầy gò bước vào. Ông nói ông là người Việt Nam, tên là Nguyễn Ái Quốc.
Ông cũng nói là ông định đến Nhà Công đoàn để tiễn biệt Lenin.
Tôi nói với ông rằng ông mặc quá phong phanh so với thời tiết giá lạnh
ở bên ngoài. Tôi nói rằng ông nên đợi, chúng tôi sẽ đưa cho ông một số
quần áo ấm. Nguyễn Ái Quốc thở dài và ngồi xuống uống trà với chúng tôi,
và cuối cùng về phòng ông. Chúng tôi nghĩ rằng ông đã nghe theo lời
khuyên của chúng tôi và đã ở lại trong phòng. Khoảng 10 giờ tối hôm đó,
tôi lại nghe thấy một tiếng gõ cửa nhẹ. Đó là đồng chí Nguyễn Ái Quốc.
Mặt xanh nhợt, và mắt, mũi, các ngón tay cũng xanh nhợt do cái lạnh tê tái.
Nguyễn Ái Quốc nói rằng vừa gặp đồng chí Lenin. Ông lạnh run lên trong
khi giải thích với chúng tôi rằng ông không thể chờ đến sáng mai để tiễn
đưa người bạn tốt nhất của nhân dân thuộc địa… Cuối cùng ông hỏi chúng
tôi có trà nóng không”.
Theo Evgeny Kobelev - sử gia Liên Xô, viết tiểu sử Hồ Chí Minh - sau
khi tham dự đám tang Lenin trở về, Nguyễn Ái Quốc tự nhốt mình trong
phòng và viết bài bút ký về sự đau buồn của ông trước cái chết của nhà
lãnh đạo thiên tài Bolshevik, người đã dành thời gian và sức lực để chăm lo
cho việc giải phóng nhân dân thuộc địa. Ông kết luận “Trong cuộc đời
mình, Lenin là người cha, người thầy, người đồng chí và người cố vấn của
chúng ta. Giờ đây, ông là ngôi sao soi đường cho chúng ta trong quá trình
cách mạng xã hội. Lenin vẫn sống mãi trong sự nghiệp của chúng ta. Ông
là người bất tử”.
Tuy nhiên, một số chi tiết lại cho thấy không phải tất cả mọi thứ đều có
thể mê hoặc ông. Khi chuyển đến khách sạn Lux vào đầu tháng 12-1923,
việc ông được xếp ở chung một phòng nhỏ với 4 hay 5 sinh viên, khiến ông
không hài lòng. Tháng 3-1924, ông viết một bức thư phàn nàn về các điều
kiện - ban ngày thì ông bị đánh thức bởi tiếng ồn, ban đêm thì tiếng côn
trùng làm ông không ngủ được - và ông tuyên bố rằng ông rút lại 5 rúp tiền
thuê phòng một tháng để phản đối. Rốt cuộc, ông cũng được thu xếp ở
phòng khác.
