lập chưa sẵn sàng cho những cuộc đụng độ lớn với chế độ thuộc địa Pháp.
Đảng lại vừa trải qua một rạn nứt đau buồn trong nội bộ phong trào, những
người lãnh đạo lại chưa qua nhiều thử thách và thiếu kiên quyết. Ban chấp
hành trung ương chính thức cũng chưa thành lập, hệ thống Đảng bộ địa
phương còn đang trong quá trình hình thành. Trước khi Ban chấp hành
được lập ra, giới lãnh đạo đảng còn ở Hong Kong, cách xa những sự kiện
trong nước. Nếu Đảng âm mưu châm ngòi cuộc khởi nghĩa ở các tỉnh miền
Trung, không có gì dám đảm bảo những tỉnh khác sẽ hưởng ứng. Thậm chí
nếu sự chống đối và sự bất mãn ở công nhân và nông dân có thể biến thành
hành động, cũng không rõ tầng lớp tiểu tư sản giao động sẽ trợ giúp hoặc
đơn thuần chỉ khoanh tay đứng nhìn người Pháp đàn áp, lập lại trật tự ở
những vùng nổi dậy. Đối với một người cách mạng nhậy bén lịch sử, điều
kiện ở Việt Nam giai đoạn này tương tự như điều kiện ở Nga năm 1905 hơn
là năm 1917.
Những đảng viên thận trọng, sáng suốt của giới lãnh đạo Đảng có cùng
quan điểm đó. Ngay cả Trần Văn Cung, từng cầm đầu một nhóm ít người
đã phá vỡ Hội để hình thành Đông Dương Cộng sản Đảng năm 1929, cũng
thận trọng. Theo tình báo Pháp, khi những người lãnh đạo Việt Nam Quốc
Dân Đảng tiếp xúc với Cung để xin ông giúp đỡ cho kế hoạch nổi dậy của
họ tháng 2-1930, Cung đã từ chối đề nghị, viện cớ, điều kiện cho một cuộc
cách mạng chưa chín muồi. Khi một số đảng viên địa phương của Cung
muốn tham gia cuộc nổi dậy Yên Bái, những người lãnh đạo khuyên họ nên
chống lại cuộc nổi dậy đó.
Nguyễn Ái Quốc chắc chắn hoàn toàn đồng ý. Trước hết, Việt Nam Quốc
Dân Đảng không có kỷ luật của một tổ chức đảng. Hơn nữa, ông khuyên
Nguyễn Lương Bằng ở Thượng Hải phải hết sức thận trọng trong ý đồ vận
động binh lính vì họ không đủ tin cậy. Nói với các đồng chí ở Xiêm vài
tuần sau vụ nổi dậy Yên Bái, Quốc nhấn mạnh, ông và những đại biểu khác
dự hội nghị thống nhất tháng 2-1930 ở Hong Kong cố gắng một cách vô ích
liên lạc với lãnh đạo Việt Nam Quốc Dân Đảng nhằm khuyên họ đừng nổi
dậy.
