những người lãnh đạo Đảng, chắc chắn cản trở sự thống nhất và lãnh đạo
tập thể trong hàng ngũ lãnh đạo Đảng. Cuối tháng Mười, một đám đông
gồm chủ yếu những thân nhân những người bị oan ức trong cải cách ruộng
đất đã tụ tập trước cửa trụ sở Ban Chấp hành Trung ương gần Quảng
trường Ba Đình để đòi sửa sai. Tướng Võ Nguyên Giáp phát biểu trước
đông đảo nhân dân tại Nhà Hát Nhân Dân, công nhận những sai lầm trong
cải cách ruộng đất. Ông thừa nhận lãnh đạo Đảng dự đoán quá cao số lượng
địa chủ trong nước, đã cứng nhắc khi coi toàn bộ tầng lớp này là kẻ thù
nhân dân. Do vậy không phân biệt nổi bạn và thù, coi nhẹ tầm quan trọng
mặt trận quốc gia thống nhất rộng rãi trong thời kỳ trước đây. Ông nói
thêm, Đảng cũng vi phạm chính sách tôn trọng tự do tín ngưỡng khi tiến
hành cải cách ruộng đất trong khu vực đông dân Thiên Chúa Giáo và không
nhận ra sự cống hiến cho cách mạng của nhiều binh sĩ giải ngũ và cựu
chiến binh.
Hồ Chí Minh, người tranh luận trong cuộc họp những lãnh đạo cao cấp
chống lại tàn dư chiến dịch Cải cách ruộng đất, ít xuất hiện trước công
chúng cho mãi đến tháng 2-1957, tại phiên họp Quốc hội Việt Nam Dân
chủ Cộng hoà Quốc hội, Hồ thừa nhận “có nhiều sai lầm nghiêm trọng”
phạm phải khi tiến hành Cải cách ruộng đất. Nhưng một lần nữa ông bảo vệ
chương trình Cải cách ruộng đất cho là chương trình này hoàn toàn đúng
đắn về nền tảng với mục đích loại bỏ thế lực phong kiến tại làng xã và giải
phóng nông dân nghèo khỏi vòng nghèo khổ. Những quan sát viên nhớ lại
rằng Hồ khóc khi nói đến những đau thương đã xảy ra trong Cải cách ruộng
đất.
Về mặt nào đấy, chương trình cải cách ruộng đất có thể xem như thành
công của chế độ. Hơn hai triệu mẫu ruộng (800.000 hectares) đã được chia
cho hơn hai triệu gia đình nông dân, bằng một nửa số nông dân ở Việt Nam
Dân chủ Cộng hoà. Sự thống trị đời đời của bọn chủ đất tại làng xã đã bị
phá vỡ và tầng lớp lãnh đạo mới hình thành bao gồm dân nghèo và trung
nông. Nhưng cách làm này cũng để lại di sản cay đắng. Dù con số thực tế
những người bị xử tử trong cải cách ruộng đất vẫn còn được tranh cãi, ngay
