giá tuần du nào thảm hại đến mức này. Trước đây, mi đã từng phạm tội báng
bổ là bệ lên bàn thờ linh thiêng của ông vải hình ảnh ghê tởm của thằng da
trắng ngái ngủ và bụng phệ nọ, nó sặc lên mùi tỏi, ớn mùi thây ma. Tại sao,
ừ, tại sao mi lại làm thế? Nay mi lại sắp lẩn xa tôn miếu. Tay mi sẽ không
thắp hương vào những tiết đầu xuân, đầu thu nữa. Mi sẽ không tự tay mở
hương án dâng hoa quả đầu mùa và cúng cơm mới nữa. Vẫn hay, con ạ! rằng
tất cả những cái ấy chẳng qua đều là nghi lễ cổ hủ ! nhưng mi cũng thừa biết
rằng chỉ còn độc nghĩa vụ đó là mi còn làm được với tổ tiên và mi cũng chỉ
còn độc cái uy tín đó mà thôi trước mắt thần dân.
"Giờ thì mi lại sắp làm tệ hại hơn nữa. Mi sắp ca ngợi công đức của
những đứa bóc lột và hiếp đáp dân mi. Mi sắp phô trương sự thịnh vượng của
đất nước mi, cái thịnh vượng được sắp đặt đâu ra đấy trong trí tưởng tượng
quá giàu của bọn bóc lột. Mi sắp tâng bốc công ơn vô ngần và tưởng tượng
của nền văn minh đã thâm nhập sơn hà xã tắc của mi bằng mũi nhọn của lưỡi
lê và bằng họng súng ca-nông.
"Ôi, nhìn, hãy nhìn nào, đứa con thảm thương kia ơi! Hãy nhìn quanh
mi! Thấy chăng Trung Hoa đang thức tỉnh, Nhật Bản đang duy tân...? Thấy
chăng toàn cầu đang tiến, chỉ có dân mi là, nhờ mi và lũ quan thượng của mi,
cứ phải chìm ngập mãi trong vũng lầy dốt nát và tôi đòi khốn nạn?
"Hãy nhìn Triều Tiên, Ai Cập và ấn Độ, tất cả các nước đó đều đang
đứng lên đòi hỏi quyền lợi, công lý và tự do!
"Chính giữa lúc đó thì mi... Im... Nghe kìa! Nghe thấy
chăng... Nghe thấy chăng những tiếng kêu gào...? A! Người ta đến
kia kìa, đông quá, tất cả những người dân nước Nam đã bị thiệt
mạng cho cuộc chiến tranh ở châu Âu. Người ta đến đòi những gì mà
bọn quan thầy mi đã cùng mi hứa hẹn với người ta, anh em người
ta. Trả lời người ta đi nào! A! Người ta giận dữ, người ta bỏ đi.
"Bây giờ thì người ta quay lưng đi rồi, người ta đang đi đến
phía đằng kia. Có thấy người ta không? Đằng kia ấy, nơi mặt trời
đang mọc huy hoàng khôn xiết, nơi tung bay kiêu hãnh lá cờ Nhân
đạo và Lao động. Đấy! Chính đấy là nơi yên nghỉ tâm linh những
