*
* *
Những hy sinh xương máu và tiền bạc, những cuộc xâm chiếm đất đai
rộng mênh mông, nguồn của cải không bao giờ cạn, địa hạt vô biên dành cho
hoạt động của con người là để làm gì? Chi phí cho việc chiếm đóng tiếp tục
làm thâm thủng ngân sách, còn các thuộc địa bị ảnh hưởng của cơn khủng
hoảng đang giết chết đất nước này.
Người Pháp ít di cư, vài ngành công nghiệp đang phồn thịnh mà nước
Pháp nâng đỡ thì lại nằm trong tay người nước ngoài.
Lẽ ra cần phải xây dựng một chương trình hợp lý chứ không phải chiếm
đoạt tài sản, của cải để bóc lột một cách ngấu nghiến. Người ta đã hoàn toàn
truất quyền sở hữu của người bản xứ. Vì thế, sự phát triển của các thuộc địa
thật là khó khăn: Thuộc địa là những khách hàng yếu ớt của nền công nghiệp
chính quốc cũng đang bị tổn thất; thuộc địa là những người cung ứng nhỏ
nhoi do những sai lầm trong khai thác.
Ngày nay, những người bóc lột nghĩ tới việc tổ chức lại theo kiểu hiện
đại. Nước Angiêri cần 1.000 triệu; Tây Phi thuộc Pháp muốn 1.200 triệu mà
lẽ ra các nước nói trên phải là những trợ lực quý báu cho chính quốc. Tình
hình tài chính ở những nước này thật thảm hại. Việc kinh doanh ở đó thật khó
khăn chính là do tính tham lam vô lương tâm của một số người cai trị. Sự bóc
lột ích kỷ
đó chỉ có thể thực hiện bằng cách tước đi mọi quyền độc lập của
các thuộc địa. Tài nguyên thiên nhiên của các thuộc địa đủ để họ
thế chấp các khoản vay nợ; các thuộc địa có thể giúp nước Pháp,
nhưng thực tế họ lại là nạn nhân của sự thiếu hụt tài chính. Thật
là thảm hại khi phải ghi nhận là mặc dù phải gánh chịu các vùng
còn bị tàn phá cái khoản trợ cấp cho người goá bụa do chiến tranh
họ lại phải giúp đỡ những tổ chức đang chết trên đống của.
Vì sao chính phủ lại phung phí hàng tỷ bạc vào Xyri? Nó không dám thú
nhận điều đó. Vậy đến bao giờ người ta mới biết được sự thật về những vụ bê
bối ở Nigiê?
