tự vệ chống thú dữ vẫn thường phá hoại hàng xã một. Giáo dục, y tế đều
không có. Trái lại, người ta không từ một thủ đoạn nào để bắt người
Đahômây "được bảo hộ" phải chịu cái kiếp lầm than của người dân bản xứ,
cái chế độ đã hạ con người xuống hàng con vật và làm điếm nhục cho cái gọi
là thế giới văn minh. Dân bản xứ, không nhịn nhục được nữa, vùng lên. Thế
là cuộc đàn áp đẫm máu được tiến hành. Người ta dùng những biện pháp
cương quyết. Người ta đưa quân đội, súng liên thanh, súng cối và tàu chiến
đến; người ta hạ lệnh giới nghiêm. Người ta bắt bớ và bỏ tù hàng loạt. Đấy,
đức nhân từ của công cuộc khai hoá như thế đấy.
nguyễn ái quốc
Báo La Vie Ouvrière,
ngày 30-3-1923.
