CáC QuAN CAI TRị
Tôi đã nói chuyện về các ông nghị thanh liêm. Bây giờ, tôi phải nói đến
các quan cai trị có đạo đức. Như các bạn biết đấy, để bảo vệ cho một chế độ
cướp bóc, phải có quân ăn cướp. Hoạ hoằn có một viên quan cai trị nào lại
thật thà và hiểu biết hơn, lập tức viên ấy bị đàn lang sói quan thầy hay bè bạn
xua đuổi đi ngay. Thành thử ra 99% quan cai trị là quân trộm cắp, chỉ nghĩ
đến bóc lột dân bản xứ để làm giàu, chẳng kiêng nể gì tài sản, quyền lợi, tự
do, đời sống của những người bị cai trị cả.
Một viên quan cai trị ở Bắc Kỳ đã tước đoạt của một làng mấy hécta
trồng mía để cho một làng công giáo. Rồi lão ta lại bắt bỏ tù những kẻ bị tước
đoạt khổ sở vì những người này dám đi kiện. Chưa đủ, ngài còn bắt họ trả
thuế mãi đến năm 1910 cho những đất mà ngài đã cướp của họ từ năm 1895
và năm 1900.
*
* *
Một viên công sứ ở Lào buộc 25 người An Nam vào tội hội họp làm
biểu tình. Thế mà chính ông ta, viên công sứ, đã bày ra một âm mưu tưởng
tượng, cho tiền kẻ tố cáo, rồi hành hạ tra tấn bắt những người bị cáo phải
nhận những lời thú tội giả mạo. Việc hèn mạt ấy, chính viên công sứ cũng đã
thừa nhận. Nhưng ông ta chẳng phải lo lắng gì về việc ấy cả; và ông cứ tiếp
tục những việc gian ác của mình.
Lấy cớ là phải giữ gìn trật tự an ninh trong địa hạt, ông ta đã hạ lệnh bắt
tất cả những người An Nam không phải là người cư trú trong vùng mà hay lai
vãng tới đó, và cứ việc bắn những kẻ toan chạy trốn. Trong một tuần, hai
người An Nam bị giết, và một người bị trọng thương, đều do bị bắn gần.
Tất cả những người An Nam bị bắt đều bị coi như phiến loạn cả.
*
* *
