1 đầu bếp
3 bồi
2 bếp
3 người làm vườn
1 hầu phòng
1 người đánh xe
l người chăn ngựa
Bà lớn dùng riêng:
1 người thợ may
2 người thợ giặt
1 người thợ thêu
1 người thợ đan đồ dùng bằng tre
Dĩ nhiên là cậu ấm cũng có một người bồi riêng, không lúc nào rời cậu
nửa bước. Cộng tất cả là 19 người lính khố xanh. Và những trường hợp như
thế không phải là hiếm đâu.
Một người mắt được chứng kiến đã kể lại rằng trong một bữa cơm ở nhà
một quan cai trị nọ, - một bữa cơm thường thôi chứ không phải một yến tiệc
gì lớn đâu, - sau lưng mỗi người ngồi ăn đều có một anh lính đứng hầu để chờ
thay đĩa và đưa các thứ cần dùng. Và tất cả những người hầu trong phòng ăn
ấy đều do một viên đội nhất chỉ huy.
Một viên chủ tỉnh chơi ngông kỳ quái đến nỗi cho phá cả một cái trường
chuyên nghiệp xây mất 50.000 phrăng; vì cái trường đã phạm đại tội che
khuất mất phong cảnh trước dinh quan sứ.
Những chuyện tương tự như thế này, tôi có thể kể hết giờ này sang giờ
khác. Nhưng tôi tưởng thế cũng đã đủ để các bạn thấy rõ đồng bào chúng tôi
phải sống đoạ đầy dưới một chế độ ăn bám và lãng phí như thế nào rồi. Trước
khi sang chương khác, xin các bạn cho phép tôi gọi là để kết luận, lấy một
câu của ông Anbe đơ Puvuốcvin, một nhà cựu thực dân ở Đông Dương, như
sau: Chúng ta đã thấy đấy, các quan cai trị của ta ăn ở ra sao..., anh thì chỉ
nghĩ đến việc cho xây nhà nghỉ mát vui chơi thích thú, và ngồi tính toán xem
