HỒ QUÝ LY - Trang 303

mang theo những cô cung nữ cùng quê. Những cô gái xứ Thanh này lúc ở
nhà vốn làm nghề nông. Khi vào cung, nhiều thời giờ nhàn rỗi, họ bèn ra
ngự uyển chăm bón và phát triển rừng quế. Ở quê hương Thanh Hoá, cây
quế trồng sau năm năm đã được bóc vỏ thu hoạch, sau đó chặt cây đi.
Nhưng ở ngự uyển, người ta không thu hoạch vỏ quế thành ra ngày càng có
nhiều quế cổ thụ. Đó là những cây quế vô cùng quý giá, bởi vì quế càng lâu
niên, vỏ quế càng giá trị.
Vì hai bà phi yêu thích rừng quế, nên vua Minh Tôn cũng lây thích cây quế.
Nhà vua sai làm điện Thanh Thử bên cạnh hồ. trong rừng quế, để mùa hè ra
tránh nắng. Quả thực, ngày hè được ở trong điện Thanh Thử thật dễ chịu.
Rừng quế toả hương thơm ngan ngát. Gió từ hồ rộng hây hây thổi dễ làm
tiêu tan đi những ưu tư cung đình.
Cũng chính tại cung điện Thanh Thử này đã đẻ ra giai thoại về mối tình của
nàng công chúa Nhất Chi Mai xinh đẹp và Hồ Quý Ly, và đôi câu đối.
Thanh Thử điện tiền thiên thụ quế
Quảng Hàn cung lý nhất chi mai.
Trong cuốn Trần sử, Sử Văn Hoa có ghi lại; mô tả lại khu vườn ngự uyển
của Dụ Tôn:
“ Mùa đông, tháng 10, vua Dụ Tôn sai sửa sang đào đắp hồ ở vườn ngự.
Bên hồ sai dân phu chở đá quý đá đẹp ở khắp nơi về xếp làm hòn núi cao.
Quanh hồ cho khai ngòi làm suối nước chảy từ những hồ đầy nước tới. Cho
xây cầu đá chạm trên ngòi. Bên bờ hồ có rừng tùng, rừng trúc và các vườn
hoa thơm, cỏ lạ. Lại làm chuồng nuôi những chim quý, thú quý. Ở đó có
con voi. trắng, và một con kiến khổng lồ mà vua Chiêm thành Chế Mỗ đem
cống. Con Kiến đó dài 1 thước 9 tấc. Lại có những lồng lớn nuôi loài trĩ
trắng, loài vẹt đỏ. Phía Đông núi đá nhân tạo, sai đào hồ con, bắt dân lộ Hải
đông chở nước biển đổ vào để nuôi đồi mồi san hô cùng các loài cá lạ ngoài
biển đông. Lại bắt dân châu Hoá làm một chiếc ao khác, mang cá sấu tận
Hoá Châu về nuôi. Thấy khu điện Thanh Thử của vua cha Minh Tôn không
vừa ý, Dụ Tôn phá đi cho xây điện Song Quế vì ở hai bên điện có hai cây
quế cổ thụ. Sau xét thấy chữ Song Quế tầm thường, bèn đặt tên là điện Lạc
Thanh (Tiếng của sự hoan lạc). Âu cũng là cái chí ở đời của nhà vua. Rồi