HỒ QUÝ LY - Trang 304

cũng đặt tên luôn cho khu hồ lớn là hồ Lạc Thanh. Kể từ đó, trong khu hồ
hoan lạc, đêm nào cũng có thuyền ngự treo đèn kết hoa bơi tung tăng, giữa
tiếng đàn sáo du dương và tiếng cười giòn tan của đoàn mỹ nữ. Như thế
vẫn chưa đủ, ở dưới chân quả núi nhân tạo còn cho xây lầu tố nữ nguy nga,
tám mái, hai tầng, cột sơn son chạm rồng, ngói lưu ly mầu xanh. Riêng khu
vườn ngự đó, để hoàn thành, phải dùng hơn vạn dân phu làm ròng rã trong
ba năm”.
Đó là sơ lược kể về khu vườn ngự uyển thời Trần. Nó đã biến thiên qua
nhiều mầu sắc, từ u mạc thanh tịnh thời Thái Tôn, Nhân Tôn, qua bất định
lơ lửng thời Minh Tôn, rồi đến xa hoa đài các thời Dụ Tôn. Khi Dụ Tôn
chết, Dương Nhật Lễ tiếm ngôi, rồi Nghệ tôn phục hưng nhà Trần, lúc này
nhà Trần đã bước hẳn sang thời kỳ mạt vận.
Quân Chế Bồng Nga, nhân cơ hội, xâm chiếm Đại Việt đốt phá Thăng
Long.
Dĩ nhiên, vườn ngự uyển cũng bị cướp phá. Cung điện Lạc thanh bị kéo đổ,
lầu tố nữ bị bắt hết gái đẹp. Voi trắng đồ cống của Chế Mỗ bị cướp lại.
Kiến khổng lồ bị chém làm nhiều khúc. Chim trĩ đem nướng chả. Rừng quế
bị chặt ngả nghiêng. Vườn ngự uyển thật hoang sơ, tiêu điều chưa từng
thấy.
Sau đó, năm Kỷ Tỵ, thày chùa Phạm Sư Ôn chiếm Thăng Long ba ngày.
Vườn ngự uyển lại một lần nữa bị tàn phá. Vì là thày chùa, nên người lãnh
tụ nông dân ấy không thể chịu nổi sự xa hoa, sự giam giữ kiểu cá chậu
chim lồng. Bao nhiêu chuồng trại muông thú, ông ra lệnh dỡ bỏ hết. Chim,
ông cho thả về trời. Đồi mồi, cá heo ông thả về biển. Hổ báo hươu nai, ông
phóng thích về rừng...
Thời kỳ đó, Thăng Long hoàn toàn bị rơi vào tình trạng bỏ mặc. Chẳng ai
còn bụng dạ nào để tái dựng vườn ngự uyển. Ông vua già Nghệ Hoàng thì
rầu rĩ buông tay trước cơ đồ đang trong cơn lũ. Thuận Tôn thì nhỏ tuổi và
như chiếc lông hồng trong cơn bão tố. Còn thái sư Hồ Quý Ly, ông lại có
một ý đồ chiến lược khác. Đối thủ đáng lo ngại của ông, sau khi Chế Bồng
Nga chết là nhà Minh phương Bắc, một đối thủ đang lên, bước vào thời kỳ
thịnh vượng, sung mãn.