Nguyễn Xuân Khánh
Hồ Quý Ly
Chương 4
Sau khi đến lỵ sở ở Bình Than kiểm tra công việc và nhắc nhở các quan
chức địa phương những việc cấp thời phải làm để bảo vệ miền biển và
cương giới vùng đông bắc, Hồ Nguyên Trừng và Thanh Mai cưỡi voi trắng
đến Côn Sơn.
Có nhiều thuyết phong thuỷ nói về địa lý Đại Việt. Một trong những thuyết
ấy nói nước Việt có 72 phúc địa. Những dãy núi miền Đông Bắc có đủ hình
long, ly, quy, phượng. Núi Yên Tử có con suối hình rồng gọi là Long Khê
là một phúc địa. Núi Phượng Hoàng nơi Chu Văn An ở ẩn cũng là danh
sơn. Núi hình rùa có nhiều, chưa hiểu nơi nào là đất vượng. Còn núi hình
Kỳ Lân phúc địa chính là núi Côn Sơn.
Ngày xưa, núi Côn Sơn bị mờ chìm trong hàng vạn quả núi khác, ít ai biết
tới. Người đầu tiên phát hiện ra linh khí của Côn Sơn là thiền phái Trúc
Lâm Yên Tử. Dưới chân núi Côn Soạn, xưa kia, có một ngôi chùa làng nhỏ
bé gọi Chùa Hun. Đệ nhị Tổ Trúc Lâm, Pháp Loa thiền sư, qua đây thấy đất
lành. cảnh đẹp, bèn cho mở rộng ngôi chùa, đặt tên là Thiên tư phúc tự. Khi
Pháp Loa viên tịch, đệ tam tổ Trúc Lâm, thiền sư Huyền Quang về trụ trì và
mất ở dây. Thời các cụ còn sống, chùa Hun là tổ đình của phái Trúc Lâm,
các thiền khách và Phật tử lui tới tấp nập. Đó là thời kỳ toả sáng của Côn
Sơn. Nhà Trần dần suy vong, đạo Phật cũng suy thoái. Khách thập phương
không còn được đông đúc như xưa. Cả vùng đất Côn Sơn lại trở nên heo
hút. Đại tư đồ Trần Nguyên Đán đến vãn cảnh chùa. Ông là người thứ hai
tái phát hiện ra cái linh khí của Côn Sơn. Ông ưa chí tiêu dao của Trang Tử.
lại vốn uyên thâm Lão học. Biết thời của nhà Trần đã hết, biết mình dù tài
giỏi đến đâu cũng không dựng lại được cơ đồ, biết đất nước lại phải trải qua
kiếp nạn mới lột xác nổi, nên ông xin về ở ẩn. Tư đồ tâu xin vua khu đất
hoang ở Côn Sơn, sắp đặt một ngôi nhà để lui về nghỉ ngơi. Hai vua lúc đó
là thượng hoàng Nghệ Tôn và vua Duệ Tôn biết không thể ép được cái chí
của quan tư đồ. nên đã thể theo ý nguyện của ông. Vua sai thợ thuyền, binh
