HỒ QUÝ LY - Trang 500

- Ngày xưa, lúc ta còn là một chú tiểu, sư Huyền Quang, thầy khai tâm của
ta lúc sắp ra đi, ta sụt sùi khóc, thầy bảo: “sinh tử nhàn như dĩ”... Bây giờ
cũng vậy ta biết con thương ta, nhưng ta là người tu hành con đừng nên lo
lắng quá... Con là người viết sử... cũng đừng nên để rối cái chân tâm.
Phạm Sinh ngần ngừ mãi rồi hỏi:
- Bạch thầy, con quyết định viết tiếp sử nhưng còn một điều con băn khoăn
mãi vẫn chưa nghĩ ra.
- Con cứ nói.
Thưa thầy. nhạc phụ con thường khi vẫn nhắc tới hai chữ hồn sông hồn núi.
Thú thực, con vẫn chưa hiểu rõ hai chữ ấy.
Sư Vô Trụ ngẫm nghĩ hồi lâu mới trả lời:
- Một non sông cũng như một con người, vốn có cái nghiệp của nó. Đó là
cái cộng nghiệp của toàn thể người dân. Đức Phật bảo con người có A lại
da thức, nơi tàng chứa những chủng tử lành dữ của con người qua nhiều
kiếp. Một đất nước cũng vậy, trong tàng thức của non sông có chứa những
chủng tử... những mong muốn tốt đẹp những điều văn hiến mà dân tộc ấy
đã gieo trồng, chúng biến thành khát vọng, thành hồn của núi sông, rồi từ
đời này sang đời khác, khát vọng ấy sẽ hoá thân vào những bậc hiền nhân,
vĩ nhân, danh nhân và cả trong những trái tim tốt lành của người dân
thường để dẫn dắt dân tộc ấy đi đến đường của Đạo.
Nói đến đây, sư Vô Trụ có vẻ mệt. Cụ lặng im. Phạm Sinh rạp đầu xuống tạ
ơn, và để nhận ánh sáng từ bi an lành của thầy toả ra từ bàn tay già đặt lên
đầu chàng. Có lẽ đó là sự giao nhận cuối cùng của thầy và trò
Cuối cùng, sư bình tĩnh dặn dò:
- Thời của ta đã đến rồi đấy... Ta nghe rõ trong mình... Từ mai ta sẽ tuyệt
cốc không ăn uống. Khi nào ta ra đi hẳn, cứ để xác ta nửa tuần trăng. Nếu
không có mùi gì thì để nguyên, bọc lại, táng vào hang núi, lấy đá lấp kín.
Còn nếu có mùi khác lạ thì hãy hoả thiêu rồi đem tro vùi ở gần làng Quy
Đức. Ta muốn chết còn được nương nhờ bóng mát của tổ Trúc Lâm.
Từ hôm đó, sư ngồi thiền suốt đêm ngày và không ăn uống.
***
Khi con bạch tượng đưa Nguyên Trừng và Thanh Mai leo đèo vượt dốc, lội