CHƯƠNG 5. Chính sách perestroika giai
đoạn III: 1990 1991
Đ
iều canh cánh trong lòng Gorbachev bắt nguồn từ một bài báo trên tờ
Pravda vào tháng 11/1989. Bài báo bắt đầu với tiêu đề “Tư tưởng xã hội
chủ nghĩa và cải tổ cách mạng”, cho rằng đây chỉ là cương lĩnh của cá nhân
ông mà thôi. Ông nói rõ mình đã thay đổi cách nhìn nhận trên nhiều vấn đề:
Lúc đầu khi chúng ta nghĩ vấn đề cơ bản chỉ là sửa chữa khuyết điểm
cá nhân trong xã hội xã hội chủ nghĩa, hoàn thiện cái hệ thống đã được
phát triển nhưng bây giờ chúng ta nói là phải cải tiến triệt để toàn bộ
hệ thống xã hội, từ nền tảng kinh tế cho tới thượng tầng kiến trúc… cải
cách các quan hệ sở hữu, cơ chế kinh tế và hệ thống chính trị.
Ông muốn chuyển đổi nền kinh tế hành chính − mệnh lệnh nhưng lại
không muốn chấp nhận chủ nghĩa tư bản. Một xã hội nhân ái, tự do và lành
mạnh sẽ xuất hiện qua hình ảnh công nhân làm việc trong xí nghiệp, nông
dân lao động trên đồng ruộng. Mục tiêu là một xã hội dân sự, nơi mà nền
dân chủ và tự do ngự trị. Quan trọng hơn, ông chỉ ra nền dân chủ thật sự là
mục tiêu cuối cùng và chỉ có thể đạt được dưới chế độ xã hội chủ nghĩa.
Nhưng trong khi đó nền dân chủ hình thức cũng có vị trí quan trọng, nghĩa
là coi nền dân chủ hình thức của các nước tư bản chủ nghĩa là một bước
đệm để đi đúng hướng. Việc phân lập các quyền lập pháp, hành pháp và tư
pháp cũng rất quan trọng. Ông thừa nhận Đảng đã tụt hậu trong cuộc chạy
đua xây dựng dân chủ. Điều này cho thấy ông đang chủ trương xây dựng
một nền dân chủ xã hội kiểu phương Tây, dù không có bất cứ biểu hiện nào
chứng tỏ ông cổ vũ nền kinh tế thị trường và quyền tư hữu. Tất nhiên, trên
