cương vị lãnh đạo Đảng, ông không thể công khai thừa nhận các tư tưởng
này.
Gorbachev tiếp tục tìm kiếm một cơ chế thị trường mà nó có thể giải
quyết mọi vấn đề mà ông đang đối mặt. Chế độ độc Đảng là có lợi trong
giai đoạn phức tạp hiện tại nhưng Đảng phải chấp nhận đa nguyên về tư
tưởng và ngày càng dân chủ hơn. Điều gì sẽ xảy ra nếu Đảng không bắt kịp
tốc độ phát triển của xã hội? Không có lời đáp cho câu hỏi này, nhưng
Gorbachev nói với người Berlin rằng lịch sử sẽ trừng phạt những ai không
theo kịp xu thế phát triển. Gorbachev táo bạo hơn, trong thông điệp đầu
năm mới ngày 31/12/1989. Ông đã gạt bỏ những lời nhắc đến Lenin, đến
chủ nghĩa cộng sản và Đảng
.
Mùa đông năm 1989-1990 là một trong những mùa đông kinh khủng
nhất. Sự sụp đổ của chủ nghĩa cộng sản ở Đông Âu cuối cùng dẫn đến vụ
hành hình Nicolai và Elena Ceaucescu, gia đình trị ở Rumani vào tháng
12/1989 khuấy động nỗi niềm hy vọng và thất vọng. Những người đòi
quyền tự trị, đòi độc lập được khích lệ mạnh mẽ, trong khi các thành viên
của giới cầm quyền Xô viết lại dửng dưng trước sự kiện này. Tình hình kinh
tế suy thoái châm ngòi cho sự bất mãn của dân chúng và chủ trương công
khai tước bỏ tính hợp pháp của Đảng. Đảng trở thành vấn đề chính đối với
Gorbachev. Nhóm liên khu vực gồm các đại biểu Đại hội Đại biểu Nhân
dân, phần lớn là những người cộng sản (ngoại trừ trường hợp của Andrei
Sakharov) ngày càng mạnh bạo và cấp tiến hơn, nhất là trong kỳ họp Đại
hội Đại biểu Nhân dân toàn quốc. Các cuộc bầu cử vào Xô viết Tối cao các
nước cộng hòa (chỉ nước Nga vẫn tuân theo hình mẫu Xô viết đề ra khi tiến
hành bỏ phiếu trong và ngoài Đại hội Đại biểu Nhân dân, một đại biểu Đại
hội Đại biểu Nhân dân toàn quốc và một Xô viết Tối cao) diễn ra đầu năm
1990. Họ nghiêng về phe cấp tiến và những người cộng sản bảo thủ đã bị
loại bỏ.
