Nga và lãnh đạo Nhà nước Nga (đây chỉ là chức danh tôn vinh lúc đó). Ai
sẽ thay Gromyko đứng đầu Nhà nước? Chính Mikhail Sergeevich đã đề cử
Ligachev. Nhưng Gorbachev cho rằng khôn ngoan là không gạt bỏ
Ligachev, mặc dù ông ta có thái độ bất bình trước tiến trình cải cách. Nguy
cơ là ông ta sẽ đứng đầu phe bảo thủ chống đối perestroika. Có sự ủng hộ
tiềm năng rộng lớn. Theo ước tính của Gorbachev, có khoảng 18 triệu công
chức quản lý khoảng 127 triệu công nhân. Trong số các công chức này, có
2,5 triệu người làm việc trong các bộ và các cơ quan nhà nước, số còn lại
làm trong xí nghiệp. Chính cơ cấu hành chính này làm người ta phát điên,
vì cứ bảy người lao động thì có một người giữ vai trò chỉ huy.
Đã xuất hiện ý nghĩ Ban Chấp hành Trung ương cũng chỉ là một tổ
chức bảo thủ và có nguy cơ phá vỡ tham vọng của mình, Gorbachev quyết
tâm loại bỏ tổ chức hữu danh vô thực này và cả những nhân vật chống đối
lại mình tại Hội nghị lần thứ 19 sắp tới nhưng không thành.
Sau phiên họp
toàn thể Ban Chấp hành Trung ương tháng 1/1987, các bí thư Đảng đã phải
đối mặt với các cuộc bỏ phiếu cạnh tranh và có nhiều người trong số họ đã
bị gạt ra ngoài. Các nhà lãnh đạo Đảng đều phát huy hết công suất bộ máy
tuyên truyền thông qua phương tiện thông tin đại chúng nhưng không có tác
dụng. Đây chính là điểm Gorbachev tính đến, quyền lực của bộ máy Đảng
sẽ giảm sút vì các đảng viên không còn sợ uy quyền đó. Các quan chức bây
giờ được đánh giá theo công việc thực hiện, chứ không theo địa vị cao thấp.
Các đảng viên trở nên thờ ơ với bộ máy quan liêu của Đảng. Tâm lý này lan
ra trong đại đa số quần chúng và ngày càng rõ nét trong các cuộc bầu cử
vào Đại hội đồng Nhân dân tháng 3/1989. Người dân mất lòng tin vào Đảng
nhưng điều quan trọng hơn là họ không còn tin vào cơ quan KGB. Chủ
trương công khai khiến họ không ngại lên tiếng và đến lúc này, các nhân vật
có quyền được bảo vệ hay tổng bí thư đều không còn là những người bất
khả xâm phạm nữa.
Điều này làm chuyển đổi nền chính trị. Năng lực của công chức được
đánh giá dựa trên kết quả công việc chứ không phải theo là lời hứa. Khi các
