người Mỹ sẽ không làm phức tạp thêm vấn đề cho các nhà lãnh đạo Xô viết,
đồng thời nói thêm ông sẽ không dùng vũ lực. Đại diện các nước cộng hòa
vùng Baltic đã có cuộc gặp đại sứ Mỹ tại Moskva trước khi diễn ra hội nghị
thượng đỉnh và tin chắc là Moskva và Washington sẽ không xóa bỏ thỏa
thuận vấn đề Baltic. Ngày 7/12, Xô viết Tối cao Lithuania sửa đổi Điều 6
trong Hiến pháp Lithuania, là điều trao quyền độc tôn cho Đảng. Đảng
Cộng sản Lithuania triệu tập Đại hội ngày 20/12 và ngay trưa hôm đó “với
giọng nói tức giận khác thường”, Gorbachev gọi điện thoại cho Brazauskas
để hỏi nghị quyết về việc tách Đảng Cộng sản Lithuania ra khỏi Đảng Cộng
sản Liên Xô thông qua chưa, ông có biết hậu quả sẽ dẫn tới đâu không?
Được cảnh báo quân đội có thể đến giải tán Đại hội nếu việc này được
thông qua, Brazauskas lập tức quay lại phiên họp và khuyến cáo Đảng này
nên tách ra. Đương nhiên tuyên bố này đồng nghĩa với việc Lithuania thành
một nước độc lập. Phái thân Moskva, chiếm khoảng 1/6 số đại biểu tách ra
thành lập Đảng của riêng mình, gọi là Đảng Cộng sản Lithuania, trung
thành với cương lĩnh của Moskva.
Nay Đảng của Brazauskas trở thành Đảng Cộng sản độc lập Lithuania.
Tại phiên họp Đại hội Đại biểu Nhân dân ngày 21/12, Gorbachev khích bác
các đại biểu Lithuania: “Các đồng chí là những người cộng sản, những
người Bolshevik vô Đảng.” Khi Landsbergis bắt đầu phát biểu, Gorbachev
hỏi kháy: “Bolshevik vô Đảng phải không?” Landsbergis trả lời “Vâng”,
không nghe thấy từ Bolshevik. Thế là hai bên đã có lời qua tiếng lại. Sau
đó, Tổng Bí thư với vẻ mặt buồn rầu, thở dài: “Algirdas
, anh đã cống hiến
gì cho Đảng Cộng sản?” Dường như Gorbachev đã mất đi một người bạn
thân. Họ thuyết phục những người Lithuania rất lâu. Ngày 24/12, cuối cùng
Đại hội chấp nhận báo cáo của Yakovlev về Hiệp ước Molotov-Ribbentrop,
một nghị định thư kín và tất cả tài liệu khác liên quan.
Đại hội nhận thấy rõ sự đối đầu trực tiếp đầu tiên giữa Gorbachev và
Shevardnadze. Ủy ban Sobchak thông báo trước Đại hội về vụ thảm sát
Tbilisi, Gorbachev và Shevardnadze được miễn tội, họ đổ lỗi cho quân đội,
