sự, một động thái sai cũng có thể châm ngòi cho một cuộc nội chiến và “tạo
ra một chế độ độc tài quân sự”. Nếu Đại hội Đại biểu Nhân dân mới của
Lithuania tuyên bố độc lập trước khi Đại hội Đại biểu Nhân dân toàn quốc
thông qua chế độ bầu cử tổng thống, chắc chắn sẽ có nội chiến. Nếu người
Lithuania tuyên bố độc lập sau khi Gorbachev trở thành tổng thống, ông có
thể kiểm soát được tình hình. Shevardnadze đề nghị đại sứ Mỹ trì hoãn cuộc
gặp với lãnh đạo phong trào Sajudis. Việc này cũng tránh nghi ngờ Mỹ
đang ”lôi kéo” Lithuania hòng làm tan rã chế độ Liên bang Xô viết. Việc
này có thể xô đẩy đến hành động quân sự chống người Lithuania. Vị đại sứ
nói với Shevardnadze rằng ông không thể hoãn cuộc gặp.
Landsbergis phát biểu rằng đoàn đại biểu muốn thông báo với đại sứ
rằng Hội đồng Tối cao Lithuania sẽ triệu tập vào cuối tuần và có thể sẽ
tuyên bố độc lập. Người Lithuania băn khoăn hai vấn đề: nước Mỹ phản
ứng ra sao trước tuyên bố độc lập của họ, liệu quan hệ giữa Washington và
Moskva có vì các vấn đề dân tộc mà bế tắc không? Vị đại sứ giải thích Mỹ
chỉ công nhận một chính phủ có khả năng kiểm soát được chính lãnh thổ
của mình. Đây không phải là trường hợp đó, Washington sẽ không công
nhận Lithuania. Về vấn đề dân tộc, không có sự thông cảm giữa hai chính
phủ. Người Lithuania muốn tuyên bố độc lập trước khi Gorbachev lên làm
Tổng thống. Tại sao vậy? “Đơn giản chúng tôi không tin ông ta”,
Landsbergis đáp, “Ông ta thích quyền lực hơn, vì vậy ông ta có thể nghiền
nát chúng tôi!” Vị đại sứ đáp lại rằng: Gorbachev hiện đã thừa khả năng để
nghiền nát họ rồi.
Vị đại sứ gặp Shevardnadze ngay hôm sau. Ông gợi ý là Tổng thống
Bush có thể liên hệ với Landsbergis khuyên ông chờ thêm một tuần nữa
trước khi tuyên bố độc lập. Song, Gorbachev phải cam kết không dùng vũ
lực chống lại Lithuania. Không có chuyện gì xảy ra cả. Khi chia tay,
Shevardnadze gây cho vị khách sửng sốt, ông nói: “Jack, tôi sẽ nói với anh
một điều. Nếu tôi chứng kiến một chế độ độc tài đang hình thành, tôi sẽ từ
chức. Tôi sẽ không nằm trong thành phần một chính phủ mà tay họ nhuốm
