ra vài giờ, Gorbachev phát hiện thấy Brezhnev rất chất phác và dễ tin
người. Đây là giai đoạn Brezhnev đang làm Tổng Bí thư.
CÁC CHUYẾN CÔNG DU NƯỚC NGOÀI
Mốc đáng lưu ý của nhà lãnh đạo Komsomol đầy triển vọng này là
được mời tham gia đoàn đi thăm một nước xã hội chủ nghĩa. Kinh nghiệm
nước ngoài đầu tiên của Gorbachev là tới Cộng hòa Dân chủ Đức (GDR)
năm 1966. Thời kỳ đó, Cộng hòa Dân chủ Đức đang tiến hành mạnh mẽ cải
cách kinh tế, những cải cách kinh tế cấp tiến và nhanh hơn nhiều so với
những cải cách của Kosygin ở Liên bang Xô viết, đáng để nghiên cứu và
học hỏi. Ngay từ đầu, Mikhail Sergeevich cảm thấy sự lạnh giá và khung
cảnh điêu tàn ở Đông Berlin, một nhận xét thường trực của những khách du
lịch đến từ phía Tây. Lãnh đạo của Đông Đức lúc đó là Erich Honecker kế
nhiệm vị trí lãnh đạo Đảng của Walter Ulbricht năm 1971, sự tự tin của
Honecker đã gây ấn tượng mạnh đối với Gorbachev. Năm 1969 và 1974,
Gorbachev có các chuyến thăm Bulgaria. Về mặt nông nghiệp, dường như
đây được mệnh danh là vườn địa đàng nhưng chính lúc đó người Nga lại
không hay biết Bulgari đang sống chật vật và khó khăn. Kinh nghiệm đau
đớn nhưng bổ ích nhất được rút ra từ chuyến viếng thăm nước Tiệp Khắc
năm 1969. Đây là lần đầu tiên Gorbachev gặp mặt Egor Ligachev, một
thành viên trong đoàn. Mục đích của chuyến thăm này là làm thế nào giành
được sự ủng hộ của giới sinh viên Tiệp Khắc, nhưng họ đã thất bại. Đoàn
đại biểu Xô viết cảm nhận được thái độ thù địch công khai tại Tiệp Khắc và
họ biết giới lãnh đạo Tiệp Khắc cũng có thái độ e ngại trước phản ứng của
công chúng. Khi đi thăm một xí nghiệp ở Brno, công nhân ở đây không
muốn tiếp chuyện với Gorbachev và những người cùng đoàn. Lo sợ bị tấn
công, những người Nga phải cẩn trọng suốt ngày đêm. Gorbachev không có
cơ hội tiếp kiến Zdenek Mlynar, nhân vật bị tẩy chay ở Moskva. Chuyến
thăm này là một kinh nghiệm đáng kể đối với Gorbachev nhưng nó cũng
cho thấy một số hình ảnh tương phản trong tình hình nội trị của Liên Xô.
Trong chuyến viếng thăm các nước tư bản, Gorbachev cũng đã rút ra được
