tôn giáo trong nhà trường cũng đã diễn ra quyết liệt hơn cho đến những
ngày cuối cùng của Đế chế. Nhưng ở những khu vực khác, bao gồm các
miền đất ở Italy, Illyria, Hà Lan, Đức sáp nhập sau đó và những vùng đất
thuộc địa được hình thành từ những khu vực bị chinh phục trong thời gian
1805-1808 đã diễn ra sự chống đối quyết liệt những cải cách của Napoleon.
Ở những nước mà đặc quyền lãnh chúa và chế độ nông nô đang thịnh hành,
chính sách “hợp lý hóa”, “hiện đại hóa” cơ cấu điền địa của Napoleon
thường làm dấy lên làn sóng phản đối, và những cải cách luật pháp, xã hội
của Pháp hầu như không áp dụng được vào thực tiễn. Trên thực tế, chính
sách khai thác các chiến lợi phẩm của ông đã phá hủy mục đích cải cách ở
nhiều khu vực thuộc Ý, Đức và Ba Lan. Chế độ phong kiến vẫn duy trì và
quyền lực của giới quý tộc sở hữu nhiều đất đai vẫn tồn tại trước những cải
cách của Đế chế. Rõ ràng, những ảnh hưởng xã hội vẫn dè dặt, chưa triệt để
và di sản Napoleon để lại không có nền tảng vững chắc tại những vùng đất
này. Điều này khiến cho những nhà chính khách trong Hội nghị Vienna
nhanh chóng ủng hộ những nguyên tắc hợp pháp của triều đại phong kiến
và khôi phục rất nhiều trật tự xã hội cũ ở những quốc gia này.
Nếu xét đến thực tế, việc áp dụng những chính sách bóc lột tàn bạo của
Napoleon ở các quốc gia bị chinh phạt và sự phiến diện trong Chính sách
phong tỏa lục địa dựa trên nguyên tắc “nước Pháp là ưu tiên số 1” đã chứng
tỏ rằng những việc mà Napoleon đã làm bên ngoài nước Pháp dường như
không phù hợp với mục tiêu đem lại hòa bình và những ảnh hưởng tích cực
như đã tuyên bố. Đối với hầu hết những người thuộc “Đế chế vĩ đại”, sự cai
trị của ông thực chất là một hệ thống bóc lột có tính toán nhằm đem lại lợi
ích cho chính ông. Mặc dù như thế, tôi vẫn cho rằng trong dịp kỷ niệm 200
năm sự kiện Brumaire, một số nhà chính trị và nhà bình luận của Pháp, vì lý
do nào đó, lại ngợi ca Napoleon như một kiến trúc sư vĩ đại của lý tưởng
hợp nhất châu Âu, đấu tranh cho một châu Âu không biên giới. Giống như
rất nhiều thế hệ trước đã từng làm từ năm 1815, họ sẽ tìm ra những bằng
chứng đáng ngạc nhiên về huyền thoại của Napoleon để chứng minh cho
