học khóa đầu tiên trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương. Bạn học của
thầy, hầu hết đều đã trở thành những họa sĩ tên tuổi, có người nổi tiếng cả ở
nước ngoài, riêng thầy Bản chỉ là một giáo viên dạy vẽ bình thường ở một
trường cấp hai.
Thầy dạy chúng tôi kẻ chữ, vẽ cái sọt giấy, lọ mực, viên gạch, thỉnh thoảng
mới có một bài “vẽ tự do”: cảnh chùa, hoặc lao động ở vườn trường. Thầy
dạy rất ân cần, tỉ mỉ, chỉ bảo cho chúng tôi từng li từng tí: cách tô màu,
đánh bóng, cả cách gọt bút chì thế nào cho đẹp và dễ vẽ. Nhưng thú vị hơn
cả là những câu chuyện của thầy. Thầy thường nói say sưa với chúng tôi về
hội họa, về màu sắc và đường nét, về cái thế giới thứ hai, thế giới rực rỡ, kỳ
lạ của những bức tranh, những cánh cửa mở tới những khu vườn tốt lành và
đẹp đẽ. Có những lần, thầy đưa chúng tôi về nhà thầy chơi, về gian gác hẹp
xếp đầy sách vở và tranh ảnh. Thầy đưa chúng tôi xem những quyển tranh
của các bậc danh họa. Thầy cũng cho chúng tôi xem những bức tranh thầy
vẽ, những bức tranh nhỏ, vẽ rất tỉ mỉ những bình hoa nhiều màu, những
ngôi nhà, những em bé hàng xóm… Thầy vẽ chậm, vẽ kỹ, không hiểu có
đẹp không, những tranh của thầy ít được mọi người chú ý. Chúng tôi có đi
hỏi, nhưng chẳng thấy có mấy ai biết đến tên họa sĩ Nguyễn Thừa Bản.
Chẳng hiểu vì thầy không có tài hay không gặp may, tuy thầy rất yêu hội
họa, dành hết sức lực và tiền bạc cho nó. Vợ con thầy đều đã mất từ lâu,
thầy bảo giờ đây nguồn vui của thầy chỉ là công việc và các em học sinh.
Chúng tôi đều rất quý và thương thầy.
Có lần, thầy đến lớp, vẻ nghiêm trang, xúc động, thầy nói với chúng tôi:
- Ở triển lãm mỹ thuật thành phố, người ta có bày một bức tranh của tôi… –
Thầy mỉm cười rụt rè khẽ nói thêm – Các em đến xem thử…
Chiều hôm ấy, mấy đứa chúng tôi – trong đó có Châu và Hiền – rủ nhau
đến phòng triển lãm. Trong gian phòng chan hòa ánh sáng, bức tranh của
thầy Bản treo ở một góc. So với những bức tranh to lớn sang trọng khác,
bức tranh của thầy thật bé nhỏ, trong một chiếc khung cũ. Bức tranh vẽ rất
cẩn thận một lọ hoa cũ, mấy quả cam, những cánh hoa vàng rơi trên mặt
