12
CHƯƠNG 34
NGHỊCH ðIỀU LUẬN THIÊN
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Thân thể con ngườ, không phải lúc nào cũng có ÔN ở biểu và NHIỆT ở lý. Vậy sở dĩ gây nên các chứng
NHIỆT mà phiền mãn, là vì sao ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Âm khí ít mà Dương khí thắng, cho nên nhiệt mà phiền mãn.
Hoàng-ðế hỏi :
--. Thân thể con người, không phải lúc nào cũng có HÀN ở biểu và lý. Vậy sao có Hàn từ trong sinh ra ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. bởi người ñó có nhiều « TÝ-KHÍ » (khí bị vít nghẽn) . Dương khí ít, Âm khí nhiều, cho nên mình lạnh như
mới lội dưới nước lên.
Hoàng-ðế hỏi :
--. Có người tứ chi nhiệt, gặp phong hàn mà vẫn nóng như lửa ñốt, là vì sao ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Người ñó Âm khí hư, Dương khí thịnh. Tứ chi thuộc về Dương, hai Dương cùng xung ñột nhau mà Âm khí
hư ít, « nước ít không thể làm tắt ñược lửa nhiều », khiến cho Dương một mình chuyên trị. Nhưng chẳng qua ñó
chỉ là « ñộc thắng » ñấy thôi, không sao sinh trưởng ñược.
Hoàng-ðế hỏi :
--. Có người thân thể giá lạnh, nước lửa không thể làm cho nhiệt, áo dầy, không thể làm cho ấm…. vậy mà
người ấy không rét, không run … như thế là bịnh gì ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Người ấy vốn Thận-khí thắng, lấy Thuỷ làm chủ. Thái-dương khí suy, Thận-chí (chất mở trong Thận) khô
kiệt, do ñó một Thuỷ không thể thắng ñược 2 Hoả. Thận thuộc Thuỷ mà sinh ra xương ; nếu Thận không sinh thời
TUỶ không ñủ ñầy… Nên Hàn quá vào tới xương. Nhưng sở dĩ không rét run vì CAN là NHẤT-DƯƠNG, Tâm là NHỊ-
DƯƠNG, Thận là CÔ-TẠNG. Một Thuỷ không chế ñược hai Hoả, cho nên không rét run. Bịnh ñó gọi là CỐT-TÝ ; rồi
sau tất sẽ co quắp tay chân.
Hoàng-ðế hỏi :
--. Có người mắc chứng NHỤC-A (da thịt tê dại, ñau ñớn không biết gì) dù mặc áo bông vẫn tê dại, ñau ñớn
như thường. Như thế là bịnh gì ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. ðó là do VINH-KHÍ hư, VỆ-KHÍ thực – Vinh khí hư thời BẤT NHÂN (tê dại không biết gì) ; Vệ khí hư thời
BẤT-DỤNG (không cử ñộng).
Vinh vệ ñều hư thời vừa Bất nhân, vừa Bất dụng mà coi thịt thời vẫn như thường.
Nếu người ñó, Thần với Chí không tương ứng với nhau sẽ chết.
Hoàng-ðế hỏi :
--. Có người bị nghịch khí không thể nằm, hơi thở khò khè thành tiếng ; lại có người dù không nằm ñược mà
thở không thành tiếng. Lại có người nằm dậy như thường mà thở lại thành tiếng ; lại có người nằm ñược mà suyễn
thở hổn hển ; lại có người không nằm không ñi ñược mà suyễn hổn hển ; lại có người không nằm ñược, nằm
xuống thời suyễn thở hổn hển. Vì Tạng nào gây nên chứng trạng như vậy ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Không nằm ñược mà thở thành tiếng, ñó là do sự nghịch của DƯƠNG-MINH. Túc Tam-dương vốn dẫn ñi trở
xuống, giờ lại nghịch trở lên, nên thở thành tiếng. _ DƯƠNG-MINH là Vị-mạch, Vị là bể của 6 Phủ, khí của nó cũng
dẫn trở xuống. Do Dương-minh nghịch, không ñi theo ñường chính của nó, nên không thể nằm._
ðến như nằm
dậy như thường mà hơi thở thành tiếng ñó là do Lạc-mạch của PHẾ nghịch. Lạc mạch không theo ñược kinh mạch
ñể lên xuống, cho nên lưu trệ ở kinh mà không ñi. Lạc mạch gây nên bịnh nhẹ nên nằm dậy như thường nà hơi
thở thành tiếng._ ðến như không nằm ñược, hễ nằm thởi suyễn, ñó là do Thuỷ gây nên. Thuỷ theo với Tân-dịch
mà lưu hành ; Thận là Thuỷ tạng chủ về tân dịch. Giờ khách Thuỷ phạm vào THẬN, nên nằm thời suyễn.
(1)
(1)-. ÁN : Ở trên Hoàng-ðế hỏi 6 câu, mà ñây Kỳ-Bá trả lời có 3 câu, e có sự thiếu sót rách mất. Ngu không tự lượng, xin bổ
túc 3 câu như dưới :
