61
Phàm trong 12 vận ñó, có THÁI, có THIẾU, ñều bị cái uất của tư thiên, tại toàn báo phục… cho nên nói “
thái quá thời bạo,
bất cập thời từ…”
(2). Cái vận của năm thái quá, bị uất, nó phát ra bạo ; cái vận của năm bất cập bị uất, nó phát ra từ… sự khác nhau ở ñó.
(3). Cái khí “sở sinh” thời “vi” (nhỏ bé) cho nên chr về bất cập ; cái khí “dĩ thành” (ñã thành, nên) thịnh, cho nên chủ thái
quá.
Thiên theo số “nhất” sinh ra hành THUỶ, ðịa theo số “lục” ñể hợp thành lại ;
ðịa theo số “nhị” sinh ra hành HOẢ, Thiên theo số “thất” ñể hợp thành lại.
Thiên theo số “tam” ñể sinh ra hành MỘC, ðịa theo số “bát” ñể hợp thành lại ;
ðịa theo số “tứ” ñể sinh ra hành KIM, Thiên theo số “cửu” ñể hợp thành lại ;
Thiên theo số “ngũ” ñể sinh ra hành THỔ, ðịa theo số “thập” ñể hợp thành lại ;….
Cái khí của 5 hành, cảm về “thiên sinh, ñịa thành” và “ñịa sinh, thiên thành”. Những ñiểm có thể nhận biết ñược rành
mạch.
(4). “Thổ thường là số sinh” vì vị trí của Thổ ở trung-ương, cảm Thiên-can mà mới hoá…. Mà khí của Trời ñất, ñều gốc ở
“năm” mà cuối ở “chín”…. ðó tức là cái số của LẠC-THƯ. Cho nên nói : “
Ở khoảng trời ñất, không tránh khoi số NGŨ (thiên số
ngũ, ñịa số ngũ) mà người cũng ứng theo ñó.”
VƯƠNG-LONG-KHÊ nói : “Năm hành lại có ‘khí’ lại có ‘chất’ ñều phải nhờ Thổ”.
Như “thiên nhất sinh Thuỷ”, ñó là cái khí
của Thuỷ. “Nhất” ñược “ngũ” mà thành “lục”. Bấy giờ cái chất của Thuỷ mới thành.
NGHỆ-TRỌNG-TUYÊN nói : “Thổ vị trí ở trung ương, số là “ngũ”, hợp với cái “sinh số” của Trời ; “ngũ” ñược “ ngũ” mà
thành “thập”. Vậy cái số của Trời-ðất chẳng qua chỉ ở trong “ngũ”,.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Phát ra như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Thổ uất phát ra : sấm vang hang núi, khí giao dồn dập ; bụi tối vàng ñen, hoá thành khí trắng, tràn khắp
cao sâu ; gió thổi cát bay, nước sông ñầy tràn… mưa tuôn tầm tả… Thời kỳ ñó mới sinh, mới hoá, mới trưởng, mới
thành. Sẽ phát các chứng bịnh : tâm phúc trướng (bụng to vượt) ; trường minh (sôi bụng) ; ñại tiện luôn (kiết lỵ)
quá lắm thời tâm thống, ñầy sưng ở Hiếp ; ẩu, thổ, hoắc loạn ; ñình ẩm (nước nghẽn ở hung, ức) ; chú hạ (tiết tả)
; chân sưng mình nặng. – Mây theo mưa xuống, giáng ủng chiêu dương (ráng che phủ ánh mặt trời buổi sớm) ;
núi trằm khói toả. Khi mới phát do ở 4 khí. Mây giắt ngang trời lúc không lúc có…. ðó là tiên triệu.
(1)
(1). ðây nói về sự phát tiết do Thổ uất, có những biến tượng sinh ra ở trong khoảng trời, ñất, núi, sông ; có những chứng
triệu phát sinh ra ở khắp cây cỏ, côn trùng ; lại có những tai sảnh sinh ra ở con người, có những sự thay ñổi của khí hàn
nhiệt… chỉ xem cái lúc “phát” mà ñã có thể biết ñược cái sự “phục” của nó ra làm sao….
SẤM là khí của Hoả ; “tam-chi-khí” chủ về hoả ; “tứ-chi-khí” chủ về Thổ. Cho nên sấm vang ra ở bên dưới Thổ. Hoả với
Thổ hợp ñức, mà phát ra ở trong khoảng tam khí, tứ khí hổ giao với nhau. “khí trắng” tức là kim khí, tức là thổ ñược thư
sướng, mà kim hoá ra vậy….
Các chứng hậu “tâm phúc trướng vv…” ñều do cảm Thổ-khí mà sinh ra.
Án: ở ñây nói về “5 sự uất phát ra…” cùng với thiên khí giao, cũng tựa với chương trên nói : “
Thanh nhiệt thắng và phục
ñồng”.
Vận của nó là Phong, Thanh và Nhiệt. Bởi nhân cái vận chủ tuế, không kịp cái khí “sở thắng”, nó thắng rồi, mà “tử khí”
lại vè mẫu (mẹ) phục thù… ðó là ñiểm “tự tương thắng và phục” của vận khí. -- Ở chương này nói về “phục tuế”, tức như ở
ñoạn trên nói : “chiết bỏ khí uất, giúp cho hoá-nguyên.” Bởi khí của 5 vận ở vào khoảng giữa, trên bị cái thắng của tư thiên,
dưới bị cái chế của tại toàn., không chia gì thái quá và bất cập ñêu phải bị cái “uất mà lại phát”. Cho nên phàm những cái phát
ra, tức là bản-khí “sở uất”, chứ không phải là “con vì mẹ báo phục”. Vì vậy “phục khí” với “dân bịnh” ñều có ñiểm không giống
nhau. Học-giả phải phân biệt cho rõ mới ñược.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
KIM uất phát ra : trời ñất trong sáng, gió mát, khí lạnh ; hơi may hiu hắt, cỏ cây khói toả, táo khí lưu hành ;
sương sa, móc xuống, sái khí phát sinh. Ở con người phát sinh các bịnh : khái nghịch ; tâm hiếp mãn, dẫn xuống
thiếu phúc, hay bạo thống, không thể trở mình ; ách can, sắc mặt xạm sĩnh. ðất nứt, sương nhiều. Về khí “ngũ”
hễ thấy : ñêm rơi móc lạnh, tiếng gió vi vu, ñó là tiên triệu.
(1)
(1). “Sáng sủa” là cái lịnh của Kim ; “gió mát, khí lạnh” là cái khí của kim. ðó là do cái kim-khí bị uất mà lại phát chính lịnh
là phát triển thi hành. “Khái nghịch vv…” ñều là bịnh của Phế. – “về khí ngũ” là nói : phát ra bởi “ngũ chi khí”….
ðoạn trên ñây nói về nọi hiện tượng phát ra do kim uất ; có khí hoá, dó dân bịnh, có thời hậu, có tiên triệu… Về những
năm ẤT, CANH, hoặc thái quá mà không chăm ở ñức ; hoặc thuộc năm bất cập, mà Hoả thắng, Thuỷ thắng vv…. Thời sẽ uất.
Mà uất thời sẽ phát ra các hiện tượng, chứng trạng biến chuyển như trên.
