62
_____________________________ KINH VĂN _______________________________
Thuỷ uất phát ra : Dương-khí rút lui, Âm-khí trỗi dậy, gió bấc như gào, mặt sông nước ñóng ; từng không mù
mịt, mặt ñất tiêu ñiều…
Con người trong thời kỳ ñó, sẽ phát sinh các chứng bịnh : hàn khách (khí hàn phạm vào),tâm thống ; yêu chuỳ
thống ; quan tiết không lợi, co duỗi khó khăn ; hay quyết nghịch, bĩ kiên (bí ñại tiểu và bụng cứng) phúc mãn… khí
ñó phatsra ở nơi trước sau “hai hoả”. Hễ thấy : từng không ñen tối, sắc người ñen vàng… ñó là tiên triệu.
(1)
(1). Yêu chuỳ thuộc về Phủ của THẬN ; “quan tiết vv..” do bịnh ở cân. “Quyết nghịch vv…” do Dương-khí tàng xuống dưới
khiến cho “trung hàn” mà gaaqy nên. “Hai hoả” tức là Quân hoả chủ “nhị khí” và Tướng hoả chủ “tam khí”. Khí ñó phát ra ở
trướ sau hai vị quân hoả và tướng hoả.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
MỘC uất phát ra : thái hư mù tịt, mây khói tung bay ; gió thổi ào ào, cây run nhà chuyển…. Do biến của Mộc,
khiến con người mắc bịnh : vị quản thống ; ñau ngang hai Hiếp ; cách yết không thông, uống ăn khó khăn ; quá
lắm thời tai ù, mắt hoa, trông xa không tỏ, thường khi chết ngất… khí nó không nhất ñịnh, ñường dài cỏ lướt, cây
cao bóng râm ; núi cao thông ngâm, rừng sâu hổ gầm.. ñó là tiên triệu.
(1)
(1). Các chứng “Vị quản thống vv…” bởi Mộc thắng, Thổ bị thương mà sinh ra… “ñau ngang hai hiếp…” là những bịnh do
Phong khí gây nên.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
HOẢ uất phát ra : từng không u ám, che lấp vừng ô ; viêm hoả lưu hành, ñại thử thoảng ñến… Thấp hoá về
sau, cho nên dân mắc bịnh thiểu khí, Thương, Dương, Ung, Thũng ; hiếp, phúc, bối, hung, mặt, mắt, tứ chi… ñều
sưng trướng ; lại thêm ẩu nghịch, khiết, tung ; cốt thống, chú hạ (tả), ôn ngược ; phúc trung bạo thống, huyết
giật (huyết tràn, như thổ huyết hoặc tiện huyết vv…) lưu chú (trong mình sưng lên từng quảng) ; tinh dịch ít ; mắt
ñỏ ; tâm nhiệt, quá lắm thời mâu muộn, úc nùng (trong lòng buồn bực, rộn rực), hay bạo tử ; về khí cuối cùng
biến ra ñại ôn, chân lông ñẫm ướt. Khí ñó “tứ ñộng”. Phục thời tĩnh, Dương cực quay lại Âm, thấp bịnh sẽ hoá ---
núi sông băng tuyết, chằm sâu, hơi ấm… ñó là tiên triệu.
(1)
Có cái ứng của uất, rồi mới có báo… Phải nhận ở lúc cực, rồi mới có phát. Mộc phát, không có thời kỳ nhất
ñịnh vì là Thuỷ theo Hoả vậy.
(2)
Kỹ xét ở thời, bịnh có thể dự biết. Nếu lỡ với thời trái với tuế, 5 khí không lưu hành, khiến cho cái chính linh
sinh,hoá, thâu, tàng cũng không ñược ñúng với lẽ thường.
(3)
(1). Vì Hoả uất nên vầng ô cũng bị ẩn khuất. Các chứng thương, dương, ung, thũng vv… ñều do Hoả nhiệt thịnh, tinh
huyết bị thương và gây nên. “Thiểu khí” tức là hoả làm hại khí.—“mâu, muộn” là bịnh ở Phế khí. Hoả thịnh, tinh bị thương nên
hay bạo tử.—“Khí cuối…” là nói về : mỗi khí chia chủ 60 ngày, linh 87 khắc rưỡi. Như về cuối “tam khí”mà ñại ôn, sắp phát với
“tứ chi khí”.—“ðộng cực thời tĩnh, Dương cực lại Âm vv…” tức là nói về : Thiếu-âm ñến ñâu là nhiệt bắt ñầu sinh mà cuối là
hàn… Bởi Thiếu-âm theo “bản” theo “tiêu”.—“Thấp lịnh mới hoá, mới thành vv….” ðó là bởi Thiếu-dương ñến ñâu, là Hoả bắt
ñầu sinh mà cuối cùng là oi bức.
(2). “Dương cực lại Âm, núi sông băng tuyết vv…” ñó là nói về uất cực. Phong khí lưu hành suốt 4 mùa, nên Mộc phát
không có thời kỳ nhất ñịnh. Thuỷ phát ra ở trước và sau 2 hoả Quân, Tướng, cho nên trên ñây nói : “Thuỷ theo Hoả”….
(3). “Kỹ xét ở thời, bịnh có thể tự biết, cũng chó thể dự ñể ñiều trị. “Lỡ thời” tức là bỏ lỡ cái thời “sở chủ” của 5 âm, 6 khí ;
“trái với tuế vv…” tức là trái với tuế-khí tư thiên tại toàn…
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--. Thuỷ phát ra mà bộc, tuyết (mưa ñá và tuyết) ; Thổ phát mà phiêu, sậu (vỡ, lở) ; Mộc phát mà huỷ, chiết
(ñổ, gãy) ; Kim phát mà thanh minh (trong sáng) ; Hoả phát mà huân, muội (nóng bức, tối tăm…) khí nào gây nên
thế ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Khí có nhiều, ít ; phát có vi (nhỏ) thậm (quá) ; “vi” là ñúng với khí, “thậm” là kiêm cả dưới. Kiêm cả dưới là
do nhân ở khí mà biết.
(1)
