5
CHƯƠNG 20
TAM BỘ CỮU HẬU LUẬN
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi rằng :
--. Trẩm nghe về phép CỮU-CHÂM, ứng với Trời-ñất, ứng với âm-dương, hợp với 4 mùa 5 hành…. ðường lối
như thế nào, xin cho biết ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Chí-số của trời ñất, bắt ñầu từ số MỘT (1) cuối cùng là số CHÍN (9). Một là TRỜI, hai là ðẤT, ba là NGƯỜI.
Vậy ba lần ba là chín, ñể ứng với 9 “DÔ.
Ở con người chia làm 3 bộ, mỗi bộ có 3 hậu, ñể quyết ñịnh sống chết, ñể trị trăm bịnh, ñể ñiều Hư-thực ñể trừ
tà tật.
Hoàng-ðế hỏi :
--. Ba bộ là gì ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Có Hạ-bộ, có Trung-bộ, có Thượng-bộ. Mỗi bộ có 3 hậu, tức là Trời-ðất-Người.
THƯỢNG-BỘ về Trời, ứng vào ñộng mạch ở 2 bên trán ; về ðất ứng vào ñộng mạch ở 2 bên má ; về Người
ứng vào ñộng mạch ở 2 bên tai.
TRUNG-BỘ về Trời, thuộc Thủ Thái-âm ; về ðất thuộc Thủ Dương-minh ; về Người ứng vào Thủ Thiếu-âm.
HẠ-BỘ về Trời, thuộc về Túc Quyết-âm ; về ðất thuộc Túc Thiếu-âm ; về Người thuộc về Túc Thái-âm.
Cho nên Hạ bộ về Trời ñể hậu (nghe mạch) cái khí của CAN ; ðất ñể hậu cái khí của THẬN ; Người ñể hậu cái
khí của TỲ-VỊ.
Hoàng-ðế hỏi :
--. Về sự hậu của “TRUNG-BỘ” như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Cũng có trời ñất người khác nhau. Trời ñể hậu khí ở ðẦU ; ðất ñể hậu khí ở MIỆNG và RĂNG ; Người ñể
hậu khí ở TAI và MẮT.
Trong 3 bộ ñều có Trời ñất người. Do 3 mà thành Trời, do 3 mà thành ðất, do 3 mà thành Người (tức là ở
trong 9 hậu, mỗi hậu ñều có 3). Ba nhân với ba thành 9. Số 9 ñó chia làm 9 dã ; 9 dã lại hợp với 9 tạng.
Về THẦN-TÀNG có 5
(1)
, về HÌNH-TÀNG có 4
(2),
hợp lại thành 9 Tàng.
(1)-. Tâm tàng THẦN, Can tàng HỒN, Phế tàng PHÁCH, Tỳ tàng Ý, Thận tàng CHÍ.
(2)-. “HÌNH-TÀNG” tức là chứa những vật có hình. Như : Vị, ðại-trường, Tiểu-trường, Bàng-quang….
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Năm Tạng ñến lúc bại sắc tất bợt ra. Bợt ra thời hẳn chết.
Hoàng-ðế hỏi :
--. Về phép “hậu” như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Trước phải xem ngươi gầy hay béo, ñể xét xem khí hư hay thực. Thực thời TẢ, hư thời BỔ. Phải từ bỏ tà-
khí trong huyết mạch rồi mới có thể ñiều hòa. Không cứ gì bịnh khó hay dể, cốt làm cho khí ñược quân bình.
Hoàng-ðế hỏi :
--. Quyết sống chết như thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Hình thịnh, mạch tế, hơi ít như không ñủ ñể thở là bịnh, nguy.--. Hình gầy, mạch ñại, trong Hung hơi nghẽn
ñó là bịnh nguy.
Lúc ñại, lúc tiểu, lúc tật, lúc từ… mạch ñi không ñều …. Là bịnh nguy.
Ba bộ chín hậu, mạch ñều trái nhau : sẽ chết.
Mạch ở trên dưới, tả hữu cứ so le không khớp nhau, là bịnh nặng.
Mạch ở trên dưới, tả hữu ñều trái nhau, không còn nhận ñược bao nhiêu “chí” là bịnh chết.
Mạch ở Trung-bộ, hậu dù có ñều, nhưng lại trái hẳn với các tàng khác… là bịnh chết.
Mạch ở Trung-bộ, hậu rất mỏng manh : là bịnh chết.--. Mắt lõm xuống là bịnh chết.
Hoàng-ðế hỏi :
