6
--. Sao biết ñược bịnh ở ñâu ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Xét ở 9 hậu, mạch nếu thiên về “TIỂU”, thiên về ðẠI, là mắc bịnh. Thiên về TẬT, thiên về TRÌ, thiên về
NHIỆT, thiên về HÀN, hoặc thiên về HÃM-HẠ…. ñều là mắc bịnh.
Dùng tay TẢ của mình, án lên chân bịnh nhân, cách “xương khoai” 5 tấc, rồi tay HỮU của mình gõ lên “xương
khoai” của bịnh nhân. Nếu mạch ứng lên quá 5 tấc, có vẻ hơi bật bật ñều ñều : thế là vô bịnh. Nếu ứng lên tay
nhanh có vẻ tuồn tuột… là mắc bịnh ; hoặc lại chậm chạp bợt bạt… cũng là mắc bịnh.
Nếu mạch ứng lên, trên không tới ñược 5 tấc (tấc ở ñây thuộc về quan-xích thời xưa) dù có gõ lên xương cũng
không thấy, bịnh sẽ chết.
Bịnh nhân thịt tiêu mòn hết, sẽ chết.
Mạch ở trung bộ lúc sơ lúc sác , sẽ chết.
Nếu mạch hiện ra ðẠI mà CÂU, là bịnh tại LẠC.
Chín hậu cùng ứng, hợp nhau như MỘT, không ñược so le. Nếu một hậu chậm lại sau :là mắc bịnh. Hai hậu
chậm lại sau : bịnh nặng. Ba hậu chậm lại sau : bịnh nguy. Nói “chậm lại sau” tức là mạch ứng không ñều.
Xét ở Phủ-tạng, ñể ñoán biết cái thời kỳ sống chết.
Phải biết trước kinh-mạch, rồi sau mới biết ñược bịnh-mạch.
Mỗi khi kinh mạch của Chân-tạng hiện ra, gặp cái ngày “thắng” (khắc) sẽ chết.
Kinh Túc Thái-dương khí tuyệt, bịnh nhân chân không thể co duỗi, khi chết tất trợn mắt.
Hoàng-ðế hỏi :
--
. Mùa ðông thuộc âm, mùa Hạ thuộc dương, ứng với người thế nào ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Mạch ñều TRẦM-TẾ cách tuyệt nhau (mạch của 9 hậu) : thế là âm, thuộc ðông, nên chết về khoảng nửa
ñêm ; nếu mạch THỊNH, TÁO, SÁC và Suyễn, thế là dương, thuộc Hạ, nên chết về ñúng trưa.
Phàm bịnh Hàn-nhiệt, thường chết về lúc sáng tỏ. Chứng Nhiệt-trung với bịnh Nhiệt, cũng chết về lúc ñúng
trưa. Bịnh PHONG : chết về lúc mặt trời lặn. bịnh THỦY chết về lúc nữa ñêm. Mạch lúc sơ lúc sác, lúc tật, lúc trì…
tới ngày Tứ-quí sẽ chết.
Thịt ở thân thể tiêu mòn hết, 9 hậu dù ñều : cũng chết.
Bảy phép chẩn dù có ñủ
(1)
, nhưng 9 hậu ñều thuận : không chết.
(1)-. Bảy phép chẩn như : TRẦM ; TẾ-HUYỀN-TUYỆT-THỊNH-TÁO-SUYỂN-SÁC ; Hàn-Nhiệt ; Nhiệt-trung ; bịnh PHONG ; bịnh
THỦY và THỔ - tuyệt ở tứ quý v.v….
Sở dĩ nói không chết vì các bịnh thuộc về phong-khí, hoặc thuộc về kinh-nguyệt, trạng thái như về 7 phép chẩn, mà
không phải, nên không chết.
Nếu có chứng trạng của 7 phép chẩn, mà chẩn “hậu” cũng bại : tất phải chết. Khi chết tức sinh chứng “NẤC”.
Phải hỏi kỹ lúc mới phát bịnh thế nào và hiện tượng là bịnh gì, rồi sau sẽ “thiết” ñến mạch. Xét về kinh lạc, trầm phù
và trên dưới , thuận nghịch, thế nào. Nếu mạch “TẬT” là tà khí chỉ phạm vào kinh mạch, mà không mắc những bịnh ở 7
chẩn. Nếu mạch TRÌ là bịnh thuộc 7 chẩn ; luồng mạch không còn ñi lại, sẽ chết. Bì phu dính vào xương không còn chút
thịt cũng chết.,.
_________________________________ KINH VĂN ______________________________________
Hoàng-ðế hỏi :
--.
Như thế nào có thể chữa ñược ?
Kỳ-Bá thưa rằng :
--. Bịnh về kinh mạch thời trị kinh mạch ; bịnh về tôn-lạc thời trị tôn lạc.
Huyết bịnh mà mình có ñau : thời trị kinh lạc.
Nếu phạm phải kỳ-tà (tức tà khí lạ lùng, ít khi có) xét luồng mạch kỳ tà ñể thích. Bịnh ñã lâu ngày, tụ ở khớp
xương, nên thích ngay ở khớp xương.
Nếu trên THỰC dưới HƯ, huyết mạch không thông, nên tìm chỗ kết ở lạc mạch mà thích cho thấy có máu.
ðồng-tử ñột cao lên, do khí ở Thái-dương bất túc. Mắt trợn lên do khí ở Thái-dương ñã tuyệt. ðó là cái cốt yếu
ñể quyết sinh tử, phải xét kỹ mới ñược.,.
-- o0o --
