sao có người thì lụa là gấm vóc, mà khối kẻ đeo khố tải, chỉ có những con
chó thương xót cảnh ngộ của mình? Đó cũng là một điều bí mật, nhiều khi
không giải thích nổi.
Vì lẽ đó Amelia không những không than thở gì mà gần như có vẻ biết
ơn khi đành tâm cúi nhặt những mẩu bánh thừa rơi vãi từ trên bàn ăn của
ông bố chồng mang về nuôi cha mẹ. Cô sớm hiểu rằng đó là nhiệm vụ của
mình. Người thiếu nữ ấy (Thưa các bà, Amelia đã ba mươi tuổi: và tôi vẫn
muốn gọi cô ấy là một thiếu nữ).. người thiếu nữ ấy vẫn quen hy sinh tất cả
mọi thứ để mưu cầu hạnh phúc cho người thân của mình. Hồi còn Georgy ở
nhà, Amelia đã thức biết bao đêm dài đằng đẵng để cặm cụi làm việc cho
con trai? Cô đã chịu đựng bao nỗi thiếu thốn, bao sự khinh bỉ để phụng
dưỡng cha mẹ? Giữa cảnh sống trơ trọi đầy những sự nhịn nhục và hy sinh
âm thầm tối tăm ấy. Amelia đã không thể kính trọng cô. Tôi tin rằng trong
thâm tâm, Amelia cho rằng mình chỉ là một người tầm thường không đáng
được coi trọng, và cũng không có quyền đòi hỏi một cuộc sống tốt đẹp hơn.
Hỡi ôi, những người đàn bà đáng thương kia. Những người tử vì đạo và
nạn nhân tối tăm sống một cuộc đời đầy đoạ, nằm trên giường ngủ như nằm
trên đống gai, ngồi vào bàn ăn như đặt đầu trên máy chém! Có người đàn
ông nào theo dõi cuộc sống đau khổ của họ, có ai ghé mắt nhìn vào bóng
tối nơi họ đang bị hành hạ trăm chiều, lại không phải mủi lòng thương
xót… và không cảm tạ thượng đế vì đã sinh ra mình là kẻ mày râu? Tôi còn
nhớ đã nhiều năm về trước, có dịp thấy trong nhà thương điên ở Bicetre
gần Paris, một anh chàng khốn khổ bị đầy đoạ trong cảnh giam cầm và
bệnh tật; một người trong bọn chúng tôi cho anh ta một nhúm thuốc lá bột
đáng độ một xu; con người tàn tật ấy không ngờ rằng trên đời lại có thể có
người rộng rãi đến thế; anh ta khóc rưng rức lên vì biết ơn và sung sướng.
Ví thử có ai cho không chúng ta, mỗi năm tới một nghìn đồng hoặc cứu
sống chúng ta cũng chưa chắc chúng ta đã cảm động đến thế. Cho nên nếu
ta vẫn quen hành hạ đàn bà xưa nay, thì chỉ cần tỏ ra rộng lượng chút xíu
đối với họ cũng đủ khiến họ khóc vì sung sướng và coi ta như thiên thần
ban phúc.
