châu Phi của những người lính da đen này sẽ không là mối lo sợ cho Vichy.
Họ đã thật sự đổ bộ tại Gold Coast. Nhưng dáng vẻ họ trông tươm tất đến
nỗi các sĩ quan Anh không thể không sáp nhập họ vào chính những đội
quân Anh. Vậy là Leclerc và Boislambert chỉ có dưới quyền sử dụng của
họ một nhúm lính và vài kiều dân tị nạn từ Douala. Lại nữa, trong lúc rời
Victoria, họ nhận được lệnh từ Tướng Giffard, Tổng Tư lệnh Anh, cấm
thực hiện chiến dịch vì sợ hậu quả. Trước đó tôi đã gửi điện tín bảo họ phải
hành động độc lập, và họ hoàn toàn đồng ý với tôi nên đã phớt lờ mệnh
lệnh trên; và nhờ được sự thông cảm của người Anh tại Victoria, họ đã lên
đường tới Douala bằng thuyền độc mộc.
Đội quân ít người tới đây vào ban đêm. Một số người “theo de Gaulle”
chạy ào tới nhà Bác sĩ Mauze trong tín hiệu đầu tiên, đón tiếp họ như đã
định trước. Thật kỳ diệu, Leclerc đã trở thành Đại tá và Thủ hiến, chiếm cứ
dinh chính phủ thật giản dị. Ngày hôm sau, với sự hộ tống của hai toán lính
đồn trú ở Douala, ông đáp xe lửa tới Yaoundé nơi ông gặp nhà cầm quyền.
Cuộc “chuyển giao” quyền hành hoàn tất trong êm thấm.
Tại Brazzaville, công việc cũng xuôi chèo mát mái. Ngày 28 tháng
Tám, Thiếu tá Delange dẫn đầu tiểu đoàn của mình tới dinh chính phủ và
mời Toàn quyền Husson nhường chỗ. Ông này làm y theo lời, không chống
cự nhưng vẫn phản đối. Lính đồn trú, công chức, kiều dân, dân bản xứ, mà
dư luận trong đa số đã hình thành từ trước, dưới ảnh hưởng của ông Tổng y
sĩ Sicé, ông Quản đốc Souques, Đại tá pháo binh Serres, Trung tá Không
quân Carretier, tất cả đều vui mừng chấp nhận sự kiện trên. Tướng
Larminat khi qua Congo đã nhân danh tôi nhận ngay nhiệm vụ Cao ủy châu
Phi xích đạo với quyền hạn dân và quân sự. Cũng chiếc tàu đã đưa ông tới
giờ đây trở về Léopoldville, với Tướng Husson trên tàu.
Với nước Oubangui, ông Thủ hiến de Saint-Mart chỉ chờ có thế, ông
đánh điện gia nhập ngay khi được thông báo về sự kiện Brazzaville. Trong
khi đó, tư lệnh các đội quân và vài đơn vị quân đội đóng cửa nhà họ trong
doanh trại và đe dọa nã súng vào thành phố. Nhưng Larminat đã tức tốc tới
Bangui bằng máy bay và đưa những con người lạc đường có thiện ý này trở
